Η γεωγραφική και στρατηγική θέση της Κύπρου αποτελούσε ανέκαθεν την αιτία συμπερίληψής της στα επεκτατικά σχέδια των γειτονικών λαών. Από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ανεξαρτησίας της άρχισαν να παρουσιάζονται συνωμοσίες σε βάρος της Κύπρου και του λαού της, που στόχευαν στην υπονόμευση της Δημοκρατίας και στη διχοτόμηση του νησιού.

Τα πρώτα σύννεφα στις σχέσεις των δύο κοινοτήτων που συνιστούσαν την Κυπριακή Δημοκρατία διαφάνηκαν το 1963. Η ίδρυση των παράνομων οργανώσεων που δρούσαν κατ΄ εντολή της Τουρκίας ενάντια στο νόμιμο καθεστώς αποτέλεσαν τροχοπέδη στην ειρηνική πορεία του νησιού, ενώ παράλληλα δημιουργούσαν το κατάλληλο περιβάλλον για την προώθηση των επεκτατικών σχεδίων της Άγκυρας.

Αποκορύφωμα των τραγικών γεγονότων του 1963 - 64 υπήρξε η απρόκλητη τουρκική επιδρομή, με τους ανελέητους βομβαρδισμούς της Τηλλυρίας, τον Αύγουστο του 1964. Πολλοί εθελοντές από την Πάφο αλλά και από όλη την Κύπρο έσπευσαν τότε στην περιοχή της Μανσούρας για να αποτρέψουν τη δημιουργία τουρκικού θύλακα στα Κόκκινα.

Η κοινότητα της Λετύμπου δεν μπορούσε να απουσιάσει από το κάλεσμα της πατρίδας. Τα παιδιά της έτρεξαν να υπερασπίσουν τα πάτρια εδάφη, προσφέροντας την ίδια τους τη ζωή. Τους αθάνατους ήρωες Αντρέα Μιχαήλ, Ανδρέα Λάρδο και Αντρέα Χρυσοστόμου τιμούμε και μνημονεύουμε σήμερα. Σκοτώθηκαν και οι τρεις πολεμώντας ηρωικά για την προάσπιση της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας της Κύπρου.

Ο Αντρέας Μιχαήλ, 24 χρόνων, ήταν τότε μόνιμος δεκανέας του κυπριακού στρατού και υπηρετούσε στον λόχο Πολεμίου. Βρήκε φρικτό θάνατο από τις βόμβες ναπάλμ στις μάχες Μανσούρας-Κοκκίνων στις 8 Αυγούστου 1964 αφήνοντας πίσω του τη σύζυγο και τον μονάκριβο του γιο.

Ο Αντρέας Λάρδος, 30 χρονών τότε, δάσκαλος, υπηρετούσε ως εθελοντής στην Υγειονομική Μονάδα όταν έπεσε μαχόμενος κατά τον βομβαρδισμό του πρόχειρου νοσοκομείου που στήθηκε στον Παχύαμμο. Ο Αντρέας Λάρδος άφησε πίσω του τη σύζυγο και τις δύο του κόρες.

Ο Αντρέας Χρυσοστόμου, πρώτος ξάδελφος του Αντρέα Λάρδου, μηχανικός αυτοκινήτων, ήταν 29 χρόνων όταν υπηρετούσε και αυτός στην Υγειονομική Μονάδα μαζί με τον Αντρέα Λάρδο. Άφησε την τελευταία του πνοή κάτω από τα ερείπια του βομβαρδισμένου νοσοκομείου του Παχύαμμου στις 8 Αυγούστου του 1964. Ο Αντρέας Χρυσοστόμου άφησε πίσω του σύζυγο και δύο παιδιά.

Παρά τη θυσία των τριών παλικαριών της Λετύμπου, ο κύκλος του αίματος δεν έμελλε τότε να κλείσει. Δέκα χρόνια αργότερα, το καλοκαίρι του 1974, το προδοτικό πραξικόπημα που οργανώθηκε για να ανατρέψει τη νόμιμη Κυβέρνηση του Προέδρου και Αρχιεπισκόπου Μακαρίου άνοιξε την κερκόπορτα για τη βάρβαρη τουρκική εισβολή που ακολούθησε στις 20 Ιουλίου και 14 Αυγούστου 1974.

Τα παλικάρια μας κλήθηκαν και πάλι να υπερασπιστούν την πατρίδα μας. Ο πόλεμος ήταν άνισος και ο απολογισμός του δίδυμου εγκλήματος θλιβερός. Ανάμεσα στους ηρωικούς νεκρούς του 1974 περιλαμβάνεται άλλο ένα εκλεκτό τέκνο της Λετύμπου, τη μνήμη του οποίου τιμούμε σήμερα.

Ο εικοσάχρονος Σωτήρης Μαραθεύτης ήταν έφεδρος ανθυπολοχαγός της Εθνικής Φρουράς όταν εκδηλώθηκε το εγκληματικό πραξικόπημα και η τουρκική εισβολή. Έπεσε μαχόμενος στις μάχες της Μιας Μηλιάς Λευκωσίας στις 14 Αυγούστου 1974, την πρώτη ημέρα της δεύτερης φάσης της τουρκικής εισβολής.

Συμπληρώνονται φέτος τριάντα οκτώ χρόνια από το τραγικό εκείνο καλοκαίρι της προδοσίας και της εισβολής. Το προδοτικό πραξικόπημα, που άνοιξε τις κερκόπορτες στον Αττίλα και οδήγησε στη μεγαλύτερη τραγωδία που βίωσε ο τόπος μας, την τουρκική εισβολή και κατοχή του 1974, έγινε η αιτία να πληγεί ανεπανόρθωτα το νησί μας με την κατάληψη του 37% του εδάφους του, με τους χιλιάδες νεκρούς και αγνοούμενους, τους πρόσφυγες και τους εγκλωβισμένους.

Τριάντα οκτώ χρόνια μετά οι μνήμες είναι ακόμα νωπές, οι πληγές ανοικτές και η φλόγα της απελευθέρωσης παραμένει άσβεστη στις καρδιές μας. Το όραμα και η ελπίδα της επανένωσης της πατρίδας μας και της επιστροφής στην κατεχόμενη γη μας, μέσα από μια ειρηνική, βιώσιμη, λειτουργική και δίκαιη λύση που να αποκαθιστά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες του συνόλου του κυπριακού λαού, συνεχίζει και σήμερα να αποτελεί τον αμετάθετο στόχο μας.

Η βούλησή μας να αγωνιστούμε και να επιτύχουμε τους διαχρονικούς στόχους που έχει θέσει η πλευρά μας για λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, στη βάση των ήδη διακηρυγμένων από τα Ηνωμένα Έθνη και αποδεκτών από την παγκόσμια κοινότητα αρχών, παραμένει σταθερή. Άλλωστε οποιαδήποτε αλλαγή πορείας οδηγεί σε αβεβαιότητα και περιπέτειες. Βασικότερος σύμμαχος σε αυτόν τον αγώνα είναι η ενότητα απέναντι στα επεκτατικά σχέδια της Τουρκίας, η οποία δεν επιθυμεί λύση του κυπριακού προβλήματος αλλά αναγνώριση του ψευδοκράτους.

Ενώ η τουρκοκυπριακή πλευρά αλλά και η Τουρκία έχουν αποδεχθεί τη βάση διεξαγωγής των συνομιλιών κατά την έναρξή τους αλλά και αργότερα με την εκλογή Έρογλου, στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης επιβεβαίωσαν ότι ακολουθούν άλλη πολιτική, πολιτική πλήρους διαχωρισμού και σταδιακής αναγνώρισης του ψευδοκράτους. Δεν πρόκειται ποτέ να αποδεχθούμε τη διχοτόμηση της πατρίδας μας.

Αυτή, συνεπώς, η ενότητα δεν μπορεί να οικοδομηθεί με αφορισμούς και απόδοση ευθυνών για εξυπηρέτηση των οποιωνδήποτε σκοπιμοτήτων, αλλά στη βάση αρχών και της σωστής εκτίμησης των εξελίξεων μέσα από εποικοδομητικό διάλογο και χωρίς προκαταλήψεις.

Συμπατριώτες και συμπατριώτισσες,

Η απόδοση της οφειλόμενης τιμής στους ήρωές μας αποτελεί επιβαλλόμενο χρέος. Γι΄ αυτούς η μόνη και ξεκάθαρη επιλογή ήταν η προάσπιση της πατρίδας. Πίστεψαν στην ελευθερία και πολέμησαν γι΄ αυτήν δίνοντας το αίμα τους, την ίδια τους τη ζωή. Δεν λογάριασαν τίποτε άλλο παρά μόνο την εθνική ακεραιότητα και ανεξαρτησία.

Το χρέος μας απέναντι στους ήρωές μας επιβάλλει να συνεχίσουμε τον αγώνα για την επανένωση της Κύπρου. Τιμώντας σήμερα τους ήρωές μας, τους δίνουμε την υπόσχεση πως θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε ωσότου οι θυσίες τους δικαιωθούν με τη λύτρωση της πατρίδας μας.

Αιωνία ας είναι η μνήμη των τεσσάρων ηρώων που τιμούμε σήμερα.