Πανιερότατε,
Με ιδιαίτερη συγκίνηση μνημονεύουμε σήμερα την Ευφροσύνη Προεστού. Τελούμε το ετήσιο μνημόσυνο και αποτίουμε φόρο τιμής, ως οφείλουμε και ως πρέπει, στην ηρωίδα της Κύπρου, την «Κυρά της Λαπήθου».
Στην ιστορική πορεία ενός λαού, καταγράφονται άνθρωποι ξεχωριστοί, άνθρωποι που συνέδεσαν το όνομα και τη ζωή τους με τις σημαντικές περιόδους και τα σημαντικά γεγονότα, και έγιναν αναπόσπαστο μέρος με τα ίδια τα γεγονότα και το νόημα των γεγονότων αυτών αλλά και της ίδιας της ιστορίας. Οι άνθρωποι αυτοί αναδείχθηκαν για το μεγαλείο της ψυχής τους, τα ιδανικά τους, τις αξίες και την αυτοθυσία τους. Και παραμένουν διαχρονικά ως σύμβολα και σημεία αναφοράς.
Ένας τέτοιος ξεχωριστός άνθρωπος, είναι και η ηρωϊδα που τιμούμε σήμερα.
Το όνομα της Ευφροσύνης Προεστού, ταυτίστηκε, όσο λίγα ονόματα με την πρόσφατη ιστορία της Κύπρου και ειδικότερα με τον αντικατοχικό αγώνα του κυπριακού λαού. Γεννήθηκε τον Αύγουστο του 1903. Μεγάλωσε στη Λάπηθο και αργότερα κατοίκησε στον Άγιο Ερμόλαο όπου και παντρεύτηκε τον Ιωάννη Φλωρέντζο, με τον οποίο απέκτησε τέσσερα παιδιά. Σε ηλικία 28 χρονών έγινε μαία και άσκησε το επάγγελμα αυτό σε όλα τα χωριά της ευρύτερης περιοχής μεταξύ Λαπήθου και Αγίου Ερμολάου. Υπήρξε μια γυναίκα με θέληση, αποφασιστικότητα, αγωνιστικότητα, πατριωτισμό και φιλάνθρωπα αισθήματα. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ήταν ο απέραντος ανθρωπισμός της. Πάντοτε βοηθούσε τους συνανθρώπους της με κάθε τρόπο, είτε οικονομικά, είτε ηθικά είτε φροντίζοντας τους στις ασθένειες τους.
Το μεγαλείο του ηρωϊσμού της Ευφροσύνης Προεστού αναδείχτηκε κατά τη διάρκεια της Τουρκικής εισβολής το 1974. Μάνα 4 παιδιών η ίδια, δεν θα μπορούσε να μην προστατέψει με μητρική αυτοθυσία και κίνδυνο της ζωής της τους δώδεκα έφεδρους εθνοφρουρούς που εγκλωβίστηκαν σε λαγούμι κοντά στο σπίτι της στο κέντρο της Λαπήθου. Για ένα μήνα, τους τροφοδοτούσε, τους προστάτευε και τους έδινε κουράγιο και ελπίδα. Όταν οι εισβολείς αντιλήφθηκαν την δράση της, την συνέλαβαν. Την βασάνισαν φρικτά και προσπάθησαν να την εξευτελίσουν. Όμως δεν μπόρεσαν να κάμψουν και να λυγίσουν το φρόνημα της. Με απαράμιλλή γενναιότητα δεν αποκάλυψε τίποτε στους βασανιστές της και ούτε πρόδωσε τα δώδεκα εγκλωβισμένα παλικάρια της. Τελικά, μετά και από την φυλάκιση της στο Κάστρο της Κερύνειας, εκδιώχθηκε από τη γενέτειρα της, όπως είχαν εκδιωχθεί νωρίτερα και οι υπόλοιποι κάτοικοι της πόλης του Πράξανδρου και του Κηφέα. Έζησε στην προσφυγιά μέχρι την ημέρα του θανάτου της στις 17 Απριλίου 1993.
Οι 12 στρατιώτες στους οποίους πρόσφερε προστασία, φροντίδα και αγάπη,
Ο Στέλιος Θεοδώρου,
Ο Πανίκκος Παραλιμνίτης,
Ο Κώστας Καστελλανής
Ο Γεώργιος Χριστοφή,
Ο Κυριάκος Κυριάκου,
Ο Ανδρέας Γρηγορίου,
Ο Νίκος Νικολάου,
Ο Παύλος Νικολάου,
Ο Νίκος Παπαναστασίου,
Ο Πολυκάρπος Πέτρου,
Ο Γεώργιος Παπανικολάου και
Ο Αντώνης Φιλίππου
της ανταπόδωσαν την αγάπη που τους έδειξε, τόσο κατά τη διάρκεια της ζωής της όσο και μετά το θάνατο της. Μαζί με αυτούς, όλοι εμείς και όλη η Κύπρος, αναγνωρίζουμε τη θυσία της, τιμούμε την «Κυρά της Λαπήθου» και την μνημονεύουμε με αισθήματα βαθιάς συγκίνησης και απεριόριστης ευγνωμοσύνης.
Η θυσία της Ευφροσύνης Προεστού θα πρέπει να κατευθύνει τα βήματα μας και να αποτελεί την πυξίδα που θα μας οδηγεί στο δρόμο του χρέους και του καθήκοντος απέναντι στην πατρίδα μας. Η επιβίωση της πατρίδας μας από τα τόσα δεινά θα ήταν αδύνατη εάν δεν υπήρχε ο πατριωτισμός και η αυταπάρνηση ανθρώπων όπως της Ευφροσύνης Προεστού.
Ο αγώνας και η θυσία των ανθρώπων αυτών, οι αξίες και τα ιδανικά τους, δεν μας δίνουν το δικαίωμα να τους σβήσουμε από την μνήμη μας και να εφυσηχάσουμε.
Καλούμαστε να συνεχίσουμε τον αγώνα που εκείνοι χάραξαν με το ίδιο σθένος, την ίδια αποφασιστικότητα. Μέχρι την ημέρα της δικαίωσης, της ειρήνης και της ελευθερίας της πατρίδας μας
Με επίγνωση των τραγικών συνεπειών, που προκάλεσαν το προδοτικό πραξικόπημα και η τουρκική εισβολή και η κατοχή, δεν έχουμε άλλη επιλογή από τον αγώνα για μια ελεύθερη πατρίδα, για μια επανενωμένη πατρίδα, μια κοινή πατρίδα για όλους τους Κυπρίους, ελληνοκύπριους, τουρκοκύπριους, αρμένιους, μαρωνίτες και λατίνους.
Κανένας από μας, δεν νομιμοποιείται να εγκαταλείψει το στόχο για μια λύση βιώσιμη και λειτουργική. Λύση που θα βασίζεται στα ψηφίσματα του Ο.Η.Ε, στο διεθνές δίκαιο και στις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς τουρκικά στρατεύματα, χωρίς εποίκους, χωρίς επεμβατικά δικαιώματα.
Μια λύση που να διασφαλίζει τα βασικά δικαιώματα και ελευθερίες όλου του λαού μας.
Μόνο έτσι θα δικαιωθούν όλοι εκείνοι που αγωνίστηκαν για την πατρίδα και για τα ιδανικά μας. Μόνο έτσι θα δικαιωθεί και η «Κυρά της Λαπήθου». Της το χρωστάμε.
Αιώνια ας είναι η μνήμη της.