που κι αυτή για πολύ δεν αργεί,

θα χυμήξουμε όλοι αντάμα

και θα πούμε το ζειν ή το θανείν».

Αυτά τα απλοϊκά λόγια που αποκαλύπτουν τον ασίγαστο έρωτα του ήρωα για την ελευθερία, έγραφε ο Μάρκος Δράκος στην τρυφερή ηλικία των εννέα μόλις ετών. Χωρίς φυσικά να μπορεί να φανταστεί τότε, το δάφνινο κότινο που του επεφύλασσε η αδέκαστη ιστορία.

Με αισθήματα δέους, ανυπόκριτου σεβασμού και βαθιάς εθνικής ευθύνης, βρισκόμαστε σήμερα στον Καλοπαναγιώτη για να τελέσουμε το ετήσιο εθνικό μνημόσυνο του κορυφαίου ήρωα του εθνικοαπελευθερωτικού μας αγώνα Μάρκου Δράκου. Και να για να αποδώσουμε τις πρέπουσες τιμές στη λαμπρή αυτή εθνική μορφή που με τη ζωή, τους αγώνες και την ανεπανάληπτη θυσία του έδωσε νόημα και υπόσταση στις άφθορες διαχρονικές αξίες της ελευθερίας και της δικαιοσύνης.

Θα ήθελα όμως πριν από την προσήκουσα αναφορά μου στη μορφή του τιμώμενου σήμερα ήρωα, να κάνω μια άλλη οφειλόμενη αναφορά. Σήμερα διεξάγονται σε ολόκληρη την Κύπρο πάνδημα μνημόσυνα για τους 13 αδικοχαμένους νεώτερους ήρωες της πατρίδας μας. Εκείνους που τόσο άδικα και τραγικά χάθηκαν την αποφράδα ημέρα της 11ης Ιουλίου 2011 στη φονική έκρηξη στο Μαρί. Εκείνους που αυτοβούλως προσέφεραν τη ζωή τους «ποτέ από το χρέος μη κινούντες». Χάθηκαν εν ειρήνη, θύματα της ανευθυνότητας και της επιπολαιότητας μιας Πολιτείας που ταπεινά σήμερα υποκλίνεται στην ολοζώντανη μνήμη τους. Και που με συντριβή καταθέτει μια δημόσια απολογία, ένα μεγάλο «συγνώμη» για όσα όφειλε εγκαίρως να πράξει και δυστυχώς δεν έπραξε, για να προστατεύσει τα παιδιά της.

Μνημονεύσαμε ακόμη σήμερα τους πρωτομάρτυρες του εθνικού ξεσηκωμού του 1821, τους ήρωες της 9ης Ιουλίου που σφαγιάστηκαν «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία». Εκείνους που με το αίμα και τη θυσία τους καθαγίασαν τα χώματα της Κύπρου και με το απροσκύνητο φρόνημά τους βροντοφώναξαν στον Οθωμανό κατακτητή: «Η Ρωμιοσύνη εν φυλή συνότζιαιρη του κόσμου. Κανένας δεν εβρέθηκε για να την ηξηλείψη. Κανένας γιατί σιέππει την που τα ’ψη ο Θεός μου. Η Ρωμιοσύνη εν να χαθεί όντας ο κόσμος λείψει».

Αγαπητοί μου φίλοι,

Ο Μάρκος Δράκος, με το ψευδώνυμο «Λυκούργος» υπήρξε η προσευχόμενη μορφή του Αγώνα. Στις δύσκολες στιγμές του μεγάλου ξεσηκωμού, κι ήταν πολλές οι δύσκολες στιγμές, γονάτιζε σε μια απόμερη γωνιά του κρησφυγέτου του και με τη βαθιά πίστη που τον διέκρινε, προσευχόταν ταπεινά στον Θεό. Αυτά έχουν να πουν οι συναγωνιστές και τα παλικάρια του, που κυριολεκτικά τον λάτρευαν. Τον είχαν για πρότυπό τους, αφού όπως έλεγαν, τους θύμιζε τον καλό Σπορέα που έσπερνε στις ψυχές τους τον σπόρο τον καλό και την αλήθεια του Χριστού. Αγωνιζόταν με την προσευχή και με το αψεγάδιαστο προσωπικό του παράδειγμα ώστε να διαμορφώσουν οι συμπολεμιστές του το ηθικό και πνευματικό εκείνο υπόβαθρο που πρέπει να αποτελεί τη βάση του κάθε μεγάλου και ιερού αγώνα.

Ο Μάρκος Δράκος αρνήθηκε να συμβιβαστεί με τη μακρόχρονη δουλεία της πατρίδας μας στον αποικιοκρατικό ζυγό. Αψήφησε κάθε λογική φόβου και υποταγής, απαρνήθηκε τις εγκόσμιες μέριμνες και σφράγισε την ιστορία του τόπου μας, ως στυλοβάτης του εθνικοαπελευθερωτικού μας αγώνα και ως ένας από τους βασικούς πρωτεργάτες στην οικοδόμηση της κυπριακής ελευθερίας.

Ο Μάρκος Δράκος, ο θρυλικός «Λυκούργος», αναδείχθηκε σε πρότυπο σεμνού αγωνιστή και αστείρευτη πηγή έμπνευσης για τους συναγωνιστές του, με το αξεπέραστο προσωπικό του ήθος και την ακεραιότητα του χαρακτήρα του. Κι αν στις 18 Ιανουαρίου 1957, η ιστορία έστεψε το άξιο τέκνο της πατρίδας με τον κότινο της αθανασίας, το πνεύμα του φωτοβόλο και περήφανο φτερουγίζει ανάμεσά μας, δείχνοντάς μας το δρόμο της τιμής και του χρέους, υπενθυμίζοντάς μας πως «Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία».

Ο Μάρκος Δράκος ανέβηκε αγέρωχος τα σκαλιά της αθανασίας και διάβηκε περήφανος στα δώματα της ανέφελης αιωνιότητας διεκδικώντας, μια θέση στο δικό μας Κάστρο της Ελευθερίας. Τα Φυλακισμένα Μνήματα, δίπλα από τον Γρηγόρη Αυξεντίου, τον Κυριάκο Μάτση, τον Στυλιανό Λένα και τους εννιά απαγχονισθέντες ήρωές μας.

Η απόδοση τιμής στους πρωταγωνιστές των μεγάλων αγωνιστικών στιγμών της ιστορίας μας, αποτελεί αναμφίβολα επιτακτικό μας χρέος και μια ακοίμητη υπόμνηση για τα διδάγματα που οφείλουμε να αντλούμε για τη συνέχιση και καταξίωση ενός αγώνα που δεν έχει ακόμα δικαιωθεί. Η αντιμετώπιση των μεγάλων εθνικών προκλήσεων υπαγορεύει την ιστορική αφύπνιση ως αναγκαίο βήμα εθνικής ανάτασης και ως στοιχειώδη πράξη αυτογνωσίας και αυτοκριτικής για όσα οφείλαμε να πράξουμε και δυστυχώς δεν πράξαμε.

Μνημονεύουμε τον Μάρκο Δράκο εν μέσω μιας από τις δυσκολότερες για τον τόπο μας περιόδους. Ο κυπριακός Ελληνισμός καλείται για άλλη μια φορά να πορευτεί έναν νέο, μαρτυρικό Γολγοθά. Καλείται να ορθώσει το ανάστημά του στις αντιξοότητες των καιρών και να αντλήσει το σθένος και τη δύναμη να δώσει απαντήσεις που θα διασφαλίζουν την οικονομική αλλά και την εθνική μας επιβίωση. Σε μια εποχή δεινής οικονομικής κρίσης σαν κι αυτή που διερχόμαστε σήμερα, απαιτείται ομοψυχία, προσήλωση στις αξίες και τα ιδανικά του Γένους μας, πίστη και σθένος για να εργαστούμε ομόψυχα και συλλογικά για ένα καλύτερο αύριο.

Γιατί θα πρέπει να έχουμε διαρκώς στο μυαλό μας πως, αν κατρακυλήσαμε βαθιά στου κακού τη σκάλα και γοερά σήμερα κλαίμε εν μέσω των οικονομικών ερειπίων, αυτό οφείλεται στο ότι πριν από την οικονομική μας χρεοκοπία, προηγήθηκε η ηθική και πνευματική μας χρεοκοπία. Ας μην τρέφουμε αυταπάτες αγαπητοί μου. Η σημερινή κρίση έχει τις ρίζες της στην κρίση αρχών και αξιών που εδώ και δεκαετίες βιώνει ο τόπος μας. Άβουλοι και μοιραίοι παραδοθήκαμε στο υλικό φρόνημα, ξεστρατίσαμε από τον προγονικό δρόμο της αρετής και του μέτρου και αποδυθήκαμε σε μια ξέφρενη κούρσα για να διευρύνουμε τον ατομικό μας πλούτο. Έστω κι αν στην παράλογη αυτή πορεία μας ποδοπατούμε ψυχές, ισοπεδώνουμε χαρακτήρες και υποσκάπτουμε προσωπικότητες. Λησμονήσαμε δυστυχώς αυτό που μας δίδαξε ο Μάρκος Δράκος με τη σεμνότητα της βιωτής του. Και συμπύκνωσε στον άφθορο, λακωνικό του λόγο ο Κυριάκος Μάτσης. Ότι δηλαδή «ου περί χρημάτων τον αγώναν ποιούμεθα». Αυτή δυστυχώς τη διαχρονική εθνική επιταγή, τη διαγράψαμε από το υποσυνείδητό μας και συρόμεθα σήμερα σαν αθύρματα μακριά από τα ζείδωρα νάματα της ιστορίας και του Γένους μας.

Η αγέραστη μνήμη του Μάρκου Δράκου σφυρηλατεί την ιστορική μας συνείδηση και μας καλεί σε περίσκεψη και αυτοκριτική απέναντι σε όλα εκείνα που έγκαιρα οφείλαμε να πράξουμε για να αποτρέψουμε την πτώση και τον διεθνή διασυρμό. Καλούμαστε σήμερα να βρούμε ξανά το όραμα, την πίστη και τη γενναιότητα, να ορθώσουμε το ανάστημά μας και να διακηρύξουμε ότι σε καιρούς χαλεπούς εμείς θα εξακολουθούμε να ριγούμε από συγκίνηση και θα συνεχίσουμε να δακρύζουμε από υπερηφάνεια κάθε φορά που μνημονεύουμε τους αγώνες και τους ήρωες μας.

Με πλήρη συνείδηση της ιστορικότητας των καιρών και βαθιά πίστη στα διαχρονικά ιδανικά του Ελληνισμού, ας αγωνιστούμε κι εμείς για την εθνική και οικονομική αποκατάσταση της λαβωμένης μας πατρίδας. Οφείλουμε να αναβαπτιστούμε στα νάματα του μεγάλου εκείνου αγώνα, να αντλήσουμε διδάγματα από το νόημα της θυσίας του Μάρκου Δράκου και να επαναπροσδιορίσουμε το δικό μας χρέος και τη δική μας ευθύνη απέναντι στους νεκρούς μας και απέναντι στα παιδιά μας που αδέκαστα θα μας κρίνουν για σφάλματα και παραλείψεις.

Είναι αλήθεια πως ως Έλληνες δεν έχουμε καλή σχέση με τη μνήμη. Ανακαλούμε τις περισσότερες φορές μηχανικά έναν μακρύ κατάλογο ημερομηνιών, μια ατελεύτητη λίστα ηρώων, μια αγγαρεία εθνικών μνημοσύνων. Γιατί αν είχαμε ζωντανή και ειλικρινή σχέση με τη μνήμη, θα ήταν αυτή μια ζώσα πραγματικότητα στο «είναι» μας. Μια συνεχής και άσβεστη φλόγα υπόμνησης του χρέους απέναντι στην ιστορία. Απέναντι στο παρόν και το μέλλον μας. Αντί αυτού επιλέγουμε δυστυχώς να αναμασούμε επαναληπτικά, σαν μηρυκαστικά, κατορθώματα και θυσίες ηρώων, που αυτόβουλα επέλεξαν να έχουν επιλογή ελευθερίας και στη ζωή και στον θάνατο.

Αν δεν υψωθούμε στο επίπεδο ενός Μάρκου Δράκου, οι μελλοντικές γενιές των Ελλήνων της Κύπρου θα υποχρεωθούν να ζήσουν ανεχόμενες τα αφόρητα και υποφέρουσες τα ανυπόφορα.

Η συνεχιζόμενη τραγωδία της Κύπρου μας υποχρεώνει να κρατούμε διαρκώς ζωντανή την ανάμνηση του φρικτού αυτού εγκλήματος και να υπενθυμίζουμε στον πολιτισμένο κόσμο την ανεξίτηλη ευθύνη της Τουρκίας. Ενωμένοι στις κορυφαίες επιλογές μας, απαλλαγμένοι από αισθήματα μικροψυχίας και φανατισμού, έχουμε χρέος, αδιακρίτως πολιτικών ή ιδεολογικών διαφορών, να συμβάλλουμε στην προσπάθεια για την ελευθερία και την επανένωση της πατρίδας.

Οφείλουμε να υπερβούμε τα διχαστικά σύνδρομα και τις τραυματικές εμπειρίες του απώτερου παρελθόντος. Να ψηλαφίσουμε με κριτική διάθεση τα λάθη και τα ελαττώματα μας. Να βαθύνουμε την αυτοσυνειδησία μας και με περίσσευμα γενναιότητας να αναλάβουμε τις ατομικές και συλλογικές μας ευθύνες. Χωρίς ποτέ να λησμονούμε ότι η τραγωδία του 1974 δεν ήταν το αποτέλεσμα της ενότητας, αλλά η αναπόδραστη συνέπεια του εθνικού διχασμού.

Οι συνθήκες για το μέλλον είναι δύσκολες και σκοτεινές. Αλλά «η ώρα η πιο σκοτεινή, η πλέον θαμπή της νυκτός, είναι η ώρα που σιμώνει το φως της ημέρας». Ας μη σκιαζόμαστε λοιπόν στα σκότη. Και τούτο το σκοτείνιασμα ξημέρωμα θα φέρει, αν το κλείσουμε βαθιά μέσα μας κι αν το κάνουμε φάρο ελπίδας. Αν αφήσουμε τα λόγια του ποιητή μας Κωστή Παλαμά να αντηχήσουν:

«Και μη έχοντας πιο κάτω άλλο σκαλί

Να κατρακυλήσεις πιο βαθιά

Στου κακού την σκάλα

Για το ανέβασμα ξανά που σε καλεί,

Θα αισθανθείς να σου φυτρώνουν ω χαρά, τα φτερά

Τα φτερά τα προτινά σου τα μεγάλα».

Ας είναι αιωνία η μνήμη του ήρωα Μάρκου Δράκου και η ηρωική μορφή του ας ατσαλώνει τη θέλησή μας στον αγώνα για τη λευτεριά, την επανένωση και την πνευματική αναγέννηση του τόπου μας!