Χρέος ιερό μας έφερε σήμερα εδώ, για να μνημονεύσουμε, να αναπέμψουμε δέηση για ανεύρεση των αγνοουμένων και να αποδώσουμε τις πρέπουσες τιμές στους ήρωες της Ψιμολόφου, του ορεινού αυτού χωριού του οποίου οι κάτοικοι διαχρονικά έδωσαν το παρόν τους στους διάφορους αγώνες για την ελευθερία της πατρίδας μας.
Σήμερα, τιμούμε την ανθρώπινη υπέρβαση των ηρώων της Ψιμολόφου, οι οποίοι αντιστάθηκαν με μαχητικότητα απέναντι στον Τούρκο κατακτητή. Τιμούμε και θυμόμαστε τους λεβέντες της Ψιμολόφου των οποίων τα ονόματα εξακολουθούν να βρίσκονται στο μακρύ κατάλογο των αγνοουμένων και εκείνων που χάρισαν τη ζωή τους εκτελώντας το ιερόν τους καθήκον προς την πατρίδα. Τιμούμε και παραδειγματιζόμαστε από την ανδρεία του Ευγένιου και Χρίστου Χρυσοστόμου, του Νίκου Χρυσάνθου, του Στέλιου Ππασιά, του Γρηγόρη Λουβιά και του Κυριάκου Θεοφάνους.
Κυρίες και Κύριες,
Με βαθιά αισθήματα συγκίνησης και εθνικής υπερηφάνειας υποκλινόμαστε με δέος στο μεγαλείο των ηρωικών αγωνιστών της Ψιμολόφου. Των παλικαριών της Ψιμολόφου οι οποίοι, παρόλο που είχαν επίγνωση της βαρβαρότητας και θηριωδίας του Τούρκου εισβολέα, επέδειξαν απαράμιλλο θάρρος και αυταπάρνηση δίνοντας το παρόν τους στην πρώτη γραμμή υπερασπιζόμενοι την πατρίδα. Σήμερα, βρισκόμαστε εδώ για να εκφράσουμε την τεράστια ευγνωμοσύνη και το μεγάλο μας θαυμασμό.
Παρά την εθνική προδοσία που είχε διαπραχθεί και είχε ως αποτέλεσμα να αφήσει ανοχύρωτη την πατρίδα μας, οι λεβέντες της Ψιμολόφου έθεσαν τον εαυτό τους στην υπηρεσία της πατρίδας, πολέμησαν κάτω από υπερβολικά αντίξοες συνθήκες και έλαβαν πανάξια θέση στο πάνθεο των ηρώων. Για αυτό το λόγο, οφείλουμε
να διατηρήσουμε άσβεστη τη μνήμη των παλικαριών της Ψιμολόφου και να μεταλαμπαδεύσουμε στη νέα γενιά τη θυσία τους ως παράδειγμα ανδρείας, τόλμης και αρετής, πίστης και αφοσίωσης σε ανώτερες αξίες και ιδανικά.
Η Ψιμολόφου γέννησε και χάρισε στην πατρίδα λεβέντες. Πολύ λίγα μπορούν να λεχθούν για τους τιμώμενους, ωστόσο θεωρώ τιμή και υποχρέωσή μου να αναφερθώ με συντομία στον κάθε ένα ξεχωριστά.
Τα αδέλφια Ευγένιος και Χρίστος Χρυσοστόμου, ο Νίκος Χρυσάνθου και ο Στέλιος Γεωργίου Ππασιά, συγκαταλέγονται στον μακρύ κατάλογο των αγνοουμένων. Ένα κατάλογο ντροπής όχι μόνο για την Κύπρο αλλά και για όλη την ανθρωπότητα. Ένα κατάλογο που βαραίνει την ιστορία αυτού του τόπου, τις ψυχές των αγνοουμένων και των συγγενών τους. Ένα κατάλογο που παραμένει δυστυχώς μακρύς, βαρύς και αβάσταχτος εξαιτίας της άρνησης της Τουρκίας να συνεργαστεί, αλλά και εξαιτίας των προσπαθειών του Τούρκου εισβολέα να αποκρύψει βαριά εγκλήματα πολέμου και ενοχές ασήκωτες.
Ο Ευγένιος Χρυσοστόμου Σωτηράκη γεννήθηκε στις 5 Ιουνίου 1947 και ο αδελφός του Χρίστος Χρυσοστόμου Σωτηράκη στις 24 Δεκεμβρίου 1950 στην Ψιμολόφου. Γονείς τους ήταν ο Χρυσόστομος και η Αφροδίτη Χρυσοστόμου και αδέλφια τους ο Κώστας, ο Ιωάννης, η Αθηνά και η Έλλη. Στις 20 Ιουλίου 1974 κατατάγηκαν στο 306 Τάγμα Πεζικού στο Νέο Χωριό Κυθρέας με υπεύθυνο τον ταγματάρχη Φωτιάδη. Το βράδυ της ίδιας μέρας μεταφέρθηκαν στην περιοχή Αγίου Γεωργίου Κερύνειας στη Γλυκιώτισσα για αναχαίτιση των Τούρκων εισβολέων. Μετά από μάχες, διατάχθηκε οπισθοχώρηση προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Κάποιος κάτοικος από γειτονικό χωριό, τους εντόπισε μαζί με καμιά εικοσαριά άλλα νέα παλληκάρια κάτω από λεμονόδεντρα της Λαπήθου. Τους συμβούλεψε να φύγουν όσο πιο γρήγορα μπορούσαν και να κατευθυνθούν προς τις ελεύθερες περιοχές πριν φτάσουν οι Τούρκοι εισβολείς. Έκτοτε χάθηκαν τα ίχνη τους.
Ο Νίκος Χρυσάνθου γεννήθηκε στην Ψιμολόφου στις 26 Μαρτίου 1947. Ήταν παιδί του Χρύσανθου και της Μυροφόρας Ευθυμίου. Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο και ακολούθως στο Κολλέγιο Terra Santa. Ήταν ποδοσφαιριστής του Αθλητικού Ομίλου Ψιμολόφου. Εργαζόταν στο Ταχυδρομείο Λευκωσίας και ήταν παντρεμένος και πατέρας ενός δίχρονου αγοριού, του Χρύσανθου. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος, κατατάγηκε ως έφεδρος και υπηρετούσε στο 306 Τάγμα Πεζικού. Τα ίχνη του χάθηκαν κατά τη διάρκεια της πρώτης τουρκικής εισβολής. Ήταν μόλις 27 χρονών.
Ο Στέλιος Γεωργίου Ππασιάς γεννήθηκε το 1945 στην Ψιμολόφου. Με την έναρξη της τουρκικής εισβολής στις 20 Ιουλίου 1974 κατατάγηκε έφεδρος στο 306 Τάγμα Πεζικού. Μετά από σκληρές μάχες στην περιοχή Μια Μηλιάς, υποχώρησε μαζί με άλλους στρατιώτες προς το Παλαίκυθρο. Εκεί εγκλωβίστηκαν από τους Τούρκους εισβολείς και έκτοτε αγνοείται.
Σήμερα μνημονεύουμε και τιμούμε και τους δύο πεσόντες της Ψιμολόφου, τον Γρηγόρη Λουβιά και τον Κυριάκο Θεοφάνους.
Ο Γρηγόρης Λουβιάς γεννήθηκε στην Ψιμολόφου στις 17 Αυγούστου 1944. Στη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας στο 216 Τάγμα Πεζικού, πολέμησε στις μάχες της Τηλλυρίας, υπό τις διαταγές του Αξιωματικού Γιώρκα. Ήταν σε εκείνες τις μάχες που η Τουρκία αποτόλμησε την πρώτη επίθεση εναντίον της Κύπρου και σκόρπισε βόμβες ναπάλμ επιφέροντας την καταστροφή και τη συμφορά. Πιστός στο καθήκον, υπερασπιζόμενος την ελευθερία της πατρίδας, ο Γρηγόρης έπεσε μαχόμενος στις 8 Αυγούστου 1964.
Ο Κυριάκος Θεοφάνους γεννήθηκε στις 2 Ιουλίου 1948 στην Ψιμολόφου. Ήταν το πρώτο από τα έξι παιδιά της οικογένειάς του. Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο του χωριού κι αργότερα στην Τεχνική Σχολή Λευκωσίας. Στη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας του υπηρετούσε σε φυλάκιο της περιοχής «Άσπρη Μούττη». Ενώ ήταν σε εντεταλμένη υπηρεσία έχασε τη ζωή του σε τροχαίο δυστύχημα, τον Ιούλιο του 1968. Το νήμα της ζωής του κόπηκε αναπάντεχα, εν ώρα καθήκοντος, στα 20 μόλις χρόνια του.
Συμπατριώτες και συμπατριώτισσες,
Οι ήρωες μας, την μνήμη των οποίων τιμούμε σήμερα, αποτελούν για όλους εμάς σύμβολα αντίστασης στον Τούρκο εισβολέα. Η μαχητικότητα και το ψυχικό σθένος που επέδειξαν για να υπερασπιστούν την πατρίδα τους, αποτελούν φάρο έμπνευσης και μας καθοδηγούν για τον αγώνα που καλούμαστε να πραγματοποιήσουμε απέναντι στον Τούρκο κατακτητή. Οι ήρωες της Ψιμολόφου, υπερέβησαν τους εαυτούς τους και με την απαράμιλλη αγωνιστικότητα τους μας δίδαξαν για τον τρόπο που επιτελείται το υπέρτατο χρέος προς την πατρίδα.
Το χρέος μας απέναντι στους νεκρούς και τους αγνοουμένους μας είναι βαρύ. Το καθήκον μας προς την ημικατεχόμενη πατρίδα μας και τις μελλοντικές γενιές είναι επιτακτικό. Η διατήρηση της μνήμης των ηρώων της πατρίδας μας επιβάλλεται όσο ποτέ άλλοτε. Η πατρίδα μας είναι ακόμη μοιρασμένη και καλείται καθημερινά να αντιμετωπίσει την επεκτατική βουλιμία του Τούρκου κατακτητή.
Η θυσία όλων των παλικαριών της Κύπρου, μας επιβάλλει να συνεχίσουμε τον αγώνα για την απελευθέρωση του νησιού μας και για τερματισμό της κατοχής και του εποικισμού. Στόχος του Προέδρου της Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης είναι η επίτευξη λύσης μέσα από τις αποφάσεις και το πλαίσιο του ΟΗΕ για μια Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία η οποία θα βασίζεται στο διεθνές δίκαιο, τις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η δέσμευση μας είναι μία και αμετάθετη. Την εξεύρεση μίας λύσης που θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός πραγματικά ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους απαλλαγμένου από εγγυητικά και επεμβατικά δικαιώματα καθώς επίσης απαλλαγμένου από την παρουσία κατοχικών στρατευμάτων. Μίας λύσης δίκαιης και λειτουργικής στην οποία Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι, Αρμένιοι, Μαρωνίτες και Λατίνοι θα ζουν και θα εργάζονται αρμονικά.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, πιστός σε αρχές και αξίες, δεν προτίθεται να συγκατανεύσει, για χάρη της λύσης, στη δημιουργία ενός δυσλειτουργικού μορφώματος, με προβλεπτές, για Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους τις δυσμενείς συνέπειες. Η πατρίδα μας περνά δύσκολες στιγμές. Κάθε μέρα, δυστυχώς, γινόμαστε μάρτυρες των προσπαθειών της Τουρκίας για δημιουργία νέων τετελεσμένων. Οι έκνομες ενέργειες της Τουρκίας στο έδαφος και τη θαλάσσια περιοχή που με βάση το διεθνές δίκαιο η Κυπριακή Δημοκρατία ενασκεί κυριαρχικά δικαιώματα πρέπει να αναχαιτιστούν.
Παρά τις δυσκολίες που ορθώνονται μπροστά μας, οφείλουμε να παραμείνουμε σταθεροί στο στόχο μας, διεκδικητικοί, προσηλωμένοι, χωρίς αμφιταλαντεύσεις και επίμονοι στις προσπάθειες μας για επανένωση της πατρίδας μας και κατοχύρωσης της ασφάλειας και όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Έχοντας ως όπλα στη φαρέτρα μας το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συμμαχίες υπερασπιζόμαστε με ακλόνητη πίστη την πατρίδα μας. Η επίτευξη δίκαιης λύσης στο εθνικό μας πρόβλημα είναι εκ των ων ουκ άνευ. Σας διαβεβαιώνω για την αποφασιστικότητα της Κυβέρνησης να επιμείνει διεκδικητικά και ακούραστα, έτσι ώστε να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της χώρας μας. Αυτή είναι η ευθύνη και η υπόσχεση που ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και η Κυβέρνηση δίνει σε όλους τους πολίτες της χώρας μας. Η επανένωση της πατρίδας μας είναι η ευθύνη και η υπόσχεση που δίνουμε προς τους ήρωες της κοινότητας της Ψιμολόφου που αγωνίστηκαν για την ανεξαρτησία και ελευθερία της πατρίδας μας. Αυτή είναι και η ιστορική μας ευθύνη, έναντι των επερχόμενων γενιών των Ελλήνων της Κύπρου. Οφείλουμε να εργαστούμε όλοι με ομοψυχία, με την προσδοκία ότι θα ανατείλουν καλύτερες ημέρες για την πατρίδα μας. Αυτό θα είναι και το καλύτερο μνημόσυνο για όσους θυσιάστηκαν για την ελευθερία της.
Αυτή είναι και δική μας έμπρακτη απόδειξη ευγνωμοσύνης για την φιλοπατρία των ηρώων της Ψιμολόφου και όλων των πεσόντων συμπατριωτών μας που αγωνίστηκαν για την ελευθερία, την ανθρωπιά και την αξιοπρέπεια.
Ας είναι αιωνία η μνήμη των παλληκαριών της Κοινότητας Ψιμολόφου.