Kαλωσορίζω στην Κύπρο τον αγαπητό κ. Enrico Grillo Pasquarelli, Διευθυντή του Τομέα Εσωτερικών Μεταφορών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και την αρχηγό και τα μέλη της Ομάδας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ευρωπαϊκή Χάρτα Οδικής Ασφάλειας κα Aude Delesalle, κ. Daniel Jacobs και κα Eva Prudilova. Σας ευχαριστώ θερμά που μας τιμάτε με την παρουσία σας στη εκδήλωση αυτή και σας εύχομαι μια ευχάριστη και ασφαλή παραμονή στη χώρα μας.
Παρά την αξιόλογη πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια, το πρόβλημα των οδικών δυστυχημάτων στην Κύπρο παραμένει μια πραγματική κοινωνική μάστιγα. Σε μια χώρα με μόλις 800.000 κατοίκους, σχεδόν ενενήντα άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο σε οδικά δυστυχήματα. Τέσσερις στους δέκα νεκρούς είναι παιδιά και νέοι μέχρι 25 χρονών.
Πέραν όμως της τραγικής κοινωνικής διάστασης του προβλήματος, που αναμφισβήτητα είναι η πιο σημαντική, υπάρχει και η οικονομική διάσταση, αφού τα οδικά δυστυχήματα υπολογίζεται να στοιχίζουν ετήσια στην Κυπριακή οικονομία πέραν των € 250 εκατομμυρίων, ποσό που ισοδυναμεί με το 1.5 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος.
Η Κυπριακή Δημοκρατία, με πλήρη επίγνωση της σοβαρότητας του προβλήματος, έχει υιοθετήσει το στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μείωση των θυμάτων σε οδικά δυστυχήματα κατά 50% μέχρι το 2010. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, εφαρμόζεται από το 2005 το Στρατηγικό Σχέδιο για την Οδική Ασφάλεια 2005-2010. Η νέα Κυβέρνηση και ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχουν θέσει την Οδική Ασφάλεια στην κορυφή των προτεραιοτήτων τους και νέα ώθηση έχει δοθεί τον τελευταίο χρόνο στις προσπάθειες για την μείωση των οδικών δυστυχημάτων.
Μέχρι το τέλος του 2008 καταγράφηκε μείωση 20,4% στους νεκρούς και 45,1% στους τραυματίες, σε σχέση με τους αντίστοιχους μέσους όρους της 5ετίας πριν την έναρξη εφαρμογής του Στρατηγικού Σχεδίου. Ο στόχος για τους τραυματίες επιτυγχάνεται! Στους νεκρούς όμως παρατηρείται καθυστέρηση, αφού η μείωση στο τέλος του 2008 έπρεπε να ανέλθει στο 33,7% αντί μόνο στο 20,4% που καταγράφηκε.
Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι οι νεκροί κατά το 2008 ήταν οι λιγότεροι των τελευταίων 30 χρόνων και οι τραυματίες οι λιγότεροι των τελευταίων 44 χρόνων.
Το πρόβλημα των οδικών δυστυχημάτων είναι πολύπλοκο και πολυδιάστατο. Αφορά στην ποιότητα των δρόμων, στην ποιότητα των οχημάτων, στην αποτελεσματική παροχή άμεσης περίθαλψης στους τραυματίες και πάνω απ΄ όλα αφορά στο επίπεδο της οδικής συμπεριφοράς όλων όσων χρησιμοποιούν τους δρόμους. Το Στρατηγικό Σχέδιο για την Οδική Ασφάλεια 2005-2010 περιλαμβάνει δράσεις που στοχεύουν στην αναβάθμιση του επιπέδου ασφάλειας όλων αυτών των παραγόντων και έχει σκοπό να τεθούν οι δραστηριότητες για την οδική ασφάλεια σε συντονισμένη και οργανωμένη βάση, για τη μεγαλύτερη δυνατή αποδοτικότητα.
Η διαχείριση του Στρατηγικού Σχεδίου γίνεται από το Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας, στο οποίο συμμετέχουν όλες οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και το Επιστημονικό Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου. Το Συμβούλιο προεδρεύεται από τον Υπουργό Συγκοινωνιών και Έργων και συμμετέχει επίσης ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης. Ο σχεδιασμός των δράσεων για τον κάθε τομέα, γίνεται από τις επιμέρους αρμόδιες υπηρεσίες, σε συνεννόηση και στενή συνεργασία με τις άλλες συναρμόδιες υπηρεσίες, στα πλαίσια της λειτουργίας έξι διϋπηρεσιακών θεματικών επιτροπών, που προεδρεύονται από των Προϊστάμενο της Μονάδας Υποστήριξης του Συμβουλίου Οδικής Ασφάλειας.
Όπως έχω ήδη αναφέρει, οι δράσεις για τη μείωση των οδικών δυστυχημάτων στοχεύουν στην αναβάθμιση του επιπέδου ασφάλειας όλων των παραγόντων.
Για την αναβάθμιση του επιπέδου ασφάλειας των δρόμων εφαρμόστηκε και εφαρμόζεται σωρεία μέτρων, τα πιο σημαντικά από τα οποία είναι:
· Ο εντοπισμός και βελτίωση σε συστηματική βάση των μελανών σημείων του οδικού δικτύου.
· Η εφαρμογή διαδικασίας τακτικών « Επιθεωρήσεων Οδικής Ασφάλειας» των δρόμων και η προληπτική επίλυση προβλημάτων πριν να συμβούν δυστυχήματα.
· Η εισαγωγή της διαδικασίας του « Ελέγχου Οδικής Ασφάλειας» για τα μεγάλα οδικά έργα.
· Η αναβάθμιση των αυτοκινητοδρόμων με την εγκατάσταση συστημάτων απορρόφησης ενέργειας και μονολιθικών, πλαστικών σηματοδοτών στις εξόδους, με τη χάραξή ανάγλυφων οριογραμμών και με τον ηλεκτροφωτισμό των κόμβων.
· Η συνεχής αναβάθμιση των δευτερευόντων δρόμων στη ύπαιθρο, με την εγκατάσταση στηθαίων ασφάλειας, την ασφαλτόστρωση των ερεισμάτων και τη βελτίωση της οδικής σήμανσης.
· Η εφαρμογή μέτρων κυκλοφοριακής ύφεσης σε ευαίσθητα σημεία του οδικού δικτύου, όπως περιοχές σχολείων και πυρήνες χωριών.
· Η κατασκευή διευκολύνσεων για πεζούς, όπως διαβάσεις και πεζοδρόμια.
Είναι γεγονός όμως ότι το δευτερεύον οδικό δίκτυο στις πόλεις μας, αλλά και σε κάποιο βαθμό στην ύπαιθρο, συνεχίζει να παρουσιάζει πολλές ελλείψεις. Έχουμε όμως εγκαινιάσει, με αφορμή την 2η Ευρωπαϊκή Ημέρα Οδικής Ασφάλειας που είχε θέμα « Η Οδική Ασφάλεια στις Πόλεις μας», μια μεγάλη προσπάθεια για στενότερη συνεργασία του Συμβουλίου Οδικής Ασφάλειας με τις Τοπικές Αρχές, για την αναβάθμιση των δρόμων αυτών. Ο στόχος μας είναι, σύντομα όλοι οι δρόμοι της Κύπρου να έχουν τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά και τον εξοπλισμό για να «συγχωρούν» τα ανθρώπινα λάθη των οδηγών.
Για την αναβάθμιση του επιπέδου ασφάλειας των οχημάτων, επίσης εφαρμόστηκε και εφαρμόζεται πληθώρα μέτρων.
· Από το 2004 όλα τα καινούρια οχήματα που εγγράφονται πληρούν τις Ευρωπαϊκές προδιαγραφές.
· Έχουν καθιερωθεί και αναβαθμίζονται συνεχώς οι περιοδικοί αλλά και οι έκτακτοι τεχνικοί έλεγχοι μηχανοκινήτων οχημάτων.
· Έχει επίσης καθιερωθεί και αναβαθμίζεται σταδιακά ο οδικός τεχνικός έλεγχος οχημάτων.
· Η εγκατάσταση ζωνών ασφάλειας σε όλες τις θέσεις επιβατών αυτοκινήτων, λεωφορείων και φορτηγών έχει γίνει υποχρεωτική.
· Από το 2008 εφαρμόστηκε για πρώτη φορά με επιτυχία, σχέδιο απόσυρσης παλαιών αυτοκινήτων, το οποίο συνεχίζεται φέτος.
Για την αναβάθμιση της αποτελεσματικότητας της περίθαλψης των τραυματιών, έχει δρομολογηθεί η εισαγωγή του θεσμού του διασώστη στο πλήρωμα των ασθενοφόρων, η σταδιακή ανανέωση στου στόλου των ασθενοφόρων, η αύξηση του αριθμού των σταθμών ασθενοφόρων και η λειτουργία Κέντρου Ελέγχου Κλήσεων Ασθενοφόρων παγκύπριας εμβέλειας.
Είναι όμως δεδομένο ότι στη μεγάλη πλειονότητα των οδικών δυστυχημάτων, καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει κάποιο ανθρώπινο λάθος, αμέλεια ή απερισκεψία. Για το λόγο αυτό, τα μέτρα που στοχεύουν στη βελτίωση της οδικής συμπεριφοράς των χρηστών των δρόμων, αποτελούν την αιχμή του δόρατος στις προσπάθειες για τη μείωση των οδικών δυστυχημάτων. Τα μέτρα αυτά εντάσσονται σε δύο τομείς. Την εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των πολιτών και την καταστολή των τροχαίων παραβάσεων.
Στο τομέα της εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης, τα μέτρα που εφαρμόζονται είναι πολλά και ποικίλα.
· Έχει εισαχθεί η Κυκλοφοριακή Αγωγή στη δημόσια προδημοτική και δημοτική εκπαίδευση, καθώς και στα γυμνάσια.
· Το μάθημα της Κυκλοφοριακής Αγωγής εμπλουτίζεται με ποικίλες δραστηριότητες, όπως διαγωνισμoί έκθεσης ιδεών και ζωγραφικής, ημερίδες για την Οδική Ασφάλεια, θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις με εργασίες μαθητών, βιωματικά εργαστήρια για μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς, διαλέξεις από την Αστυνομία και επισκέψεις σε σχολεία και στρατόπεδα της Ομάδας Πρωτοβουλίας για την Οδική Ασφάλεια.
· Για του τελειόφοιτους μαθητές των λυκείων και τους εθνοφρουρούς διοργανώνονται διαλέξεις οδικής ασφάλειας από τον τηλεπικοινωνιακό οργανισμό CYTA, σε συνεργασία με ιδιωτική εταιρεία..
· Η Κυκλοφοριακή Αγωγή ενισχύεται επίσης με επισκέψεις στο Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής στη Λευκωσία και με επισκέψεις κινητού πάρκου κυκλοφοριακής αγωγής σε απομακρυσμένα σχολεία. Νέα πάρκα κυκλοφοριακής αγωγής προγραμματίζεται να κατασκευαστούν σύντομα και σε άλλες επαρχίες.
· Οι εκστρατείες και γενικά οι δραστηριότητες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού έχουν επεκταθεί σημαντικά με την αύξηση των πιστώσεων που διατίθενται και με τη διεύρυνση της συνεργασίας με ιδιωτικούς οργανισμούς και κοινωνικούς φορείς, οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν υπογράψει την Ευρωπαϊκή Χάρτα Οδικής Ασφάλειας ή θα την υπογράψουν σήμερα . Στενή συνεργασία για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση καθώς και για την κυκλοφοριακή αγωγή, έχει επίσης εδραιωθεί με το ελλαδικό « Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας Πάνος Μυλωνάς», την Πρόεδρο του οποίου, αγαπητή κα Βασιλική Δανέλλη-Μυλωνά, έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε σήμερα.
· Διοργανώνονται διαλέξεις της Αστυνομίας προς οργανωμένα σύνολα πολιτών, ειδικά σεμινάρια και ημερίδες, καθώς και ετήσιος δημοσιογραφικός διαγωνισμός οδικής ασφάλειας.
· Το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων στηρίζει οικονομικά και οργανωτικά το πιλοτικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα MODULE CLOSE ΤΟ, για την ψυχολογική εκπαίδευση των νεαρών οδηγών και των υποψηφίων οδηγών.
Στον τομέα της εκπαίδευσης των υποψηφίων οδηγών αλλά και των αδειούχων οδηγών, επίσης γίνονται σημαντικά βήματα.
· Έχει αναβαθμιστεί η διαδικασία πρακτικής εξέτασης για την άδεια μοτοσικλέτας.
· Προς το τέλος του 2009 ή αρχές του 2010 θα εισαχθεί η θεωρητική εξέταση με ηλεκτρονικό υπολογιστή, για την απόκτηση άδειας οδήγησης.
· Επίσης θα προωθηθεί φέτος η τροποποίηση της νομοθεσίας για τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου για τη λειτουργία των σχολών οδηγών και για την άσκηση του επαγγέλματος του εκπαιδευτή οδηγών.
· Το 2009 θα προωθηθεί επίσης η μερική εναρμόνιση με την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τις άδειες οδηγού ( πριν την καθορισμένη τελική ημερομηνία), σε ότι αφορά τα κριτήρια επιλογής εξεταστών οδηγών και τα όρια ηλικίας για οδηγούς συγκεκριμένων κατηγοριών οχημάτων.
Όμως η σωστή οδική συμπεριφορά, δεν επιτυγχάνεται μόνο με την ενημέρωση, την εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση. Όπως αποδεικνύεται σε όλες τις χώρες και σε όλες τις κοινωνίες, απαιτούνται και μέτρα επιβολής των νόμων. Τα μέτρα αυτά μάλιστα, έχουν αποδειχθεί ότι επιφέρουν τα πιο άμεσα αποτελέσματα στη μείωση των νεκρών και των τραυματιών.
Η σχετική νομοθεσία έχει εκσυγχρονιστεί σε μεγάλο βαθμό με την θέσπιση προνοιών όπως,
· Η υποχρεωτική χρήση ζωνών ασφάλειας και παιδικών συστημάτων συγκράτησης.
· Η υποχρεωτική χρήση προστατευτικού κράνους από μοτοσικλετιστές και μοτοποδηλατιστές σε όλους τους δρόμους.
· Η εισαγωγή του ελέγχου των οδηγών για την περιεκτικότητα αλκοόλ στον οργανισμό με επιτρεπτό όριο το 0,5% στο αίμα.
· Η εισαγωγή της διαδικασίας της εξώδικης ρύθμισης τροχαίων παραβάσεων.
· Η εισαγωγή του συστήματος επιβολή βαθμών ποινής.
· Η υποχρεωτική χρήση των φανών στις μοτοσικλέτες και στα μοτοποδήλατα και στη διάρκεια της ημέρας.
Οι δυνατότητες της Αστυνομίας για αποτελεσματικότερη αστυνόμευση των τροχαίων παραβάσεων έχουν επίσης ενισχυθεί σημαντικά, με σύγχρονο εξοπλισμό, αλλά και με τη διάθεση σημαντικών πιστώσεων για την αστυνόμευση τροχαίων παραβάσεων με υπερωριακή απασχόληση. Είμαι βέβαιος ότι ο αγαπητός συνάδελφος, Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης θα αναφερθεί εκτενέστερα στις δραστηριότητες της Αστυνομίας για τον έλεγχο και καταστολή των τροχαίων παραβάσεων, αλλά και γενικότερα για τη μείωση των οδικών δυστυχημάτων. Θα προσθέσω μόνο ότι βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία προσφορών για την προμήθεια ενός εκτεταμένου συστήματος φωτοεπισήμανσης της παραβίασης του ορίου ταχύτητας και του κόκκινου σηματοδότη, που περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό κινητών μονάδων ελέγχου της ταχύτητας.
Πέραν όμως των μέτρων που έχω αναφέρει, ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται σε δύο πολύ ευάλωτες ομάδες χρηστών των κυπριακών δρόμων, που είναι οι νεαροί οδηγοί αι οι αλλοδαποί. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα τελευταία 5 χρόνια σε ποσοστό 37% των θανατηφόρων οδικών δυστυχημάτων εμπλέκονταν οδηγοί ηλικίας μέχρι 25 ετών. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την 3ετία 2005-2007, σε ποσοστό 36% των θανατηφόρων δυστυχημάτων εμπλέκονταν αλλοδαποί. Για αυτές τις ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες, έχουν γίνει ειδικές μελέτες και το Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας, μαζί με τις αρμόδιες υπηρεσίες, ετοιμάζουν σχέδια με συγκεκριμένες στοχευμένες δράσεις.
Πολύ σημαντικό επίσης είναι το γεγονός ότι στους επόμενους μήνες προγραμματίζεται να αρχίσει συνεργασία της Κύπρου για την Οδική Ασφάλεια, με κράτος-μέλος της Ε.Ε. που αντιμετώπισε με επιτυχία παρόμοια προβλήματα οδικής ασφάλειας όπως η Κύπρος, με σκοπό την άντληση τεχνογνωσίας και εμπειριών που θα χρησιμοποιηθούν για το σχεδιασμό της πολιτικής, της στρατηγικής και των μέτρων που θα εφαρμοστούν στην Κύπρο τα επόμενα χρόνια. Για την προσπάθεια αυτή η Κύπρος τυγχάνει της στήριξης και καθοδήγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και προσωπικά του κ. Pasquarelli, τον οποίο ευχαριστώ θερμά.
Δεδομένης της ολοκλήρωσης της εφαρμογής του Στρατηγικού Σχεδίου Οδικής Ασφάλειας στο τέλος του 2010, αλλά και της ταυτόχρονης ολοκλήρωσης του 3ου και έναρξης της υλοποίησης του 4ου Ευρωπαϊκού Προγράμματος Δράσης για την Οδική Ασφάλεια, η Κύπρος θα αξιοποιήσει πλήρως τη συνεργασία με το άλλο κράτος μέλος της Ε.Ε., που έχω αναφέρει, για το σχεδιασμό ενός νέου Στρατηγικού Σχεδίου για την περίοδο 2011-2015.
Οι προσπάθειες του κράτους όμως δεν είναι αρκετές για την αντιμετώπιση της μεγάλης κοινωνικής μάστιγας των οδικών δυστυχημάτων. Απαιτείται η συστράτευση ολόκληρης της κοινωνίας, του κάθε πολίτη ξεχωριστά. Η αναγκαιότητα αυτή έχει αναγνωριστεί πλήρως από την Ευρωπαϊκή Ένωση και για το σκοπό αυτό εισήγαγε πριν 5 σχεδόν χρόνια το πρόγραμμα « Ευρωπαϊκή Χάρτα Οδικής Ασφάλειας». Η Κύπρος είχε την τιμή να εκπροσωπείται στην πρώτη τελετή υπογραφής της Χάρτας στο Δουβλίνο τον Απρίλη 2004, από τον τηλεπικοινωνιακό οργανισμό CYTA που ήταν ένας από τους πρώτους 39 ευρωπαϊκούς οργανισμούς που υπέγραψαν την Χάρτα. Η προσφορά της CYTA τα τελευταία χρόνια για την Οδική Ασφάλεια στην Κύπρο ήταν ανεκτίμητη.
Ακόμα εννιά κυπριακοί οργανισμοί, φορείς και Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης υπέγραψαν τη Χάρτα τα χρόνια που ακολούθησαν και με την ουσιαστική συμβολή τους στις προσπάθειες του Κράτους, άρχισε να εδραιώνεται μια ευρεία κοινωνική συμμαχία ενάντια στην οδική βία. Έχουμε μαζί μας τον Πρόεδρο του Συμβουλίου της CYTA κ. Σταύρο Κρεμμό και το Διευθύνοντα Σύμβουλο της Marfin Insurance Holdings, κ. Τάκη Φειδία, για τη Λαϊκή Ασφαλιστική, που θα υπογράψουν την ανανέωση της δέσμευσης των οργανισμών τους για την Ευρωπαϊκή Χάρτα Οδικής Ασφάλειας. Η Λαϊκή Ασφαλιστική ήταν ο δεύτερος κυπριακός οργανισμός που υπέγραψε τη Χάρτα και η συνεισφορά της για την αναβάθμιση της Οδικής Ασφάλειας στην Κύπρο είναι, όπως και της CYTA ανεκτίμητη. Εξίσου σημαντική είναι η προσφορά των άλλων οκτώ κυπριακών οργανισμών και φορέων που υπέγραψαν τη Χάρτα, που είναι η Ομάδα Πρωτοβουλίας για την Οδική Ασφάλεια, το ΕΤΕΚ, ο Όμιλος LOUIS, η εταιρεία «Custom Technology», ο Σύνδεσμος «Cyprus Advanced Driving and Road Safety Network» και οι Δήμοι Λεμεσού, Λάρνακας και Πάφου.
Σήμερα η κοινωνική συμμαχία που συνομολογήθηκε τον Απρίλη του 2004, διευρύνεται ακόμα περισσότερο, με την υπογραφή της Ευρωπαϊκής Χάρτας Οδικής Ασφάλειας από ακόμα 19 οργανισμούς, φορείς και Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ευχαριστούμε και συγχαίρουμε θερμά, τόσο τα παλαιά όσο και τα νέα κυπριακά μέλη της μεγάλης οικογένειας της Ευρωπαϊκής Χάρτας Οδικής Ασφάλειας.
Είμαι βέβαιος ότι δεκάδες άλλοι κυπριακοί οργανισμοί και φορείς, πολλοί από τους οποίους εκπροσωπούνται σήμερα εδώ, θα υπογράψουν την Χάρτα τους επόμενους μήνες και αυτή η μεγάλη και ισχυρή κοινωνική συμμαχία για την Οδική Ασφάλεια θα ανεβάσει σύντομα την Κύπρο στα επίπεδα των πρωτοπόρων χωρών της Ευρώπης.