Όπως όλοι γνωρίζουμε, στον ευρωπαϊκό χώρο έχει δοθεί προτεραιότητα αναβάθμισης των δημόσιων μεταφορών εδώ και τουλάχιστον τριάντα χρόνια, ως μέρους μιας συνολικής βιώσιμης πολιτικής για τη διακίνηση των πολιτών.

Σχετικά πρόσφατα, η Κυπριακή Κυβέρνηση αποφάσισε να προχωρήσει στην αναβάθμιση των δημόσιων μεταφορών και στις 5 Ιουλίου 2010 έθεσε σε ισχύ ένα νέο σύστημα για να προσφέρει αναβαθμισμένες υπηρεσίες. Τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, τόσο στην αύξηση των χρηστών της νέας υπηρεσίας όσο και στην δέσμευση των αναδόχων και των εμπλεκομένων υπηρεσιών για συνέχιση της προσπάθειας για περαιτέρω βελτίωση.

Η ανάγκη για επένδυση στις δημόσιες μεταφορές, αλλά και γενικά στη βιώσιμη κινητικότητα, αποτελούν προτεραιότητα για το Υπουργείο μας και προωθούνται γιατί προσφέρουν εναλλακτικούς τρόπους διακίνησης στους πολίτες και προσφέρουν διέξοδο σε ένα διογκούμενο πρόβλημα.

Από στατιστικά στοιχεία προκύπτει ότι οι ανάγκες διακίνησης αυξάνονται συνεχώς, με ρυθμούς 3-4% τον χρόνο. Η αύξηση αυτή μεταφράζεται μέχρι σήμερα, τουλάχιστον στην Κύπρο, σε αριθμό διακινήσεων με το ιδιωτικό όχημα. Είναι εμφανές ότι ανάλογη αύξηση της χωρητικότητας του οδικού δικτύου δεν μπορεί να επιτευχθεί άμεσα, γιατί απαιτεί τρομερά ποσά επένδυσης για την κατασκευή των απαραιτήτων υποδομών, αλλά και για την απαλλοτρίωση της απαιτούμενης γης. Ως αποτέλεσμα, η κυκλοφοριακή συμφόρηση στο οδικό δίκτυο αυξάνεται.

Επιπρόσθετα, η σημερινή, αλλά και οι επόμενες γενεές, επιβαρύνονται οικονομικά για τη συνεχή συντήρηση και αναβάθμιση του υφιστάμενου οδικού δικτύου. Χάνονται ευκαιρίες για χρήση αυτής της γης, ενώ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να ικανοποιηθούν οικονομικές, κοινωνικές και αναπτυξιακές ανάγκες. Επιπλέον, ενθαρρύνεται η αλόγιστη χρήση του ιδιωτικού οχήματος, η οποία με τη σειρά της επιφέρει μεγάλη κατανάλωση μη ανανεώσιμων καυσίμων, επιβαρύνοντας το περιβάλλον, και κατ΄ επέκταση την ποιότητα ζωής στις αστικές περιοχές.

Το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, ανταποκρινόμενο στις προαναφερθείσες προκλήσεις, προωθεί ολοκληρωμένους σχεδιασμούς διακίνησης δίδοντας προτεραιότητα σε βιώσιμες μεταφορές, διακίνηση με τα πόδια, ποδήλατο και χρήση λεωφορείων.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το Τμήμα Δημοσίων Έργων εξετάζει τρόπους με τους οποίους οι δημόσιες μεταφορές μπορούν να γίνουν πραγματικά ελκυστικές στους πολίτες με τον σωστό σχεδιασμό του δικτύου, της υπηρεσίας και των απαραιτήτων υποδομών που πρέπει να τις συνοδεύουν.

Ο σχεδιασμός του συστήματος υπεραστικών δημόσιων συγκοινωνιών στο Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών (ΤΕΝ-Τ) της Κύπρου αποτελεί μέρος αυτής της προσπάθειας. Το έργο ανατέθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2010 στην κοινοπραξία Tredit SA, PTV AG, EKETA – IMET, ALA Planning Partnership (Environmental) Ltd, και μόλις έχει συμπληρωθεί, τον περασμένο Νοέμβριο.

Σήμερα οι σύμβουλοι του έργου θα μας παρουσιάσουν τα αποτελέσματα της μελέτης που είχε στόχο τη διαμόρφωση σωστού στρατηγικού σχεδιασμού των υπεραστικών δημόσιων συγκοινωνιών και των συναφών υποδομών σε βάθος δεκαετίας.

Πάρα πολλές παράμετροι έχουν ληφθεί υπόψη στον σχεδιασμό, και οι οποίες εξετάστηκαν σε βάθος. Μια σημαντική παράμετρος, αλλά και αρχή, στον σχεδιασμό τέτοιων δικτύων είναι ότι τα δίκτυα διακίνησης (ιδιωτικών οχημάτων, λεωφορείων κτλ.) πρέπει να εξυπηρετούν τον υφιστάμενο και μελλοντικό πολεοδομικό σχεδιασμό των αστικών και υπεραστικών περιοχών – ο οποίος σε μεγάλο βαθμό καθορίζει και τη ζήτηση που υπάρχει για διακίνηση από και προς συγκεκριμένα σημεία.

Μετά από λεπτομερή εξέταση της περιοχής μελέτης και των επιμέρους πολεοδομικών πλάνων, και μετά από διαβούλευση και έρευνα, η μελέτη έχει καταλήξει στο βαθμό της ζήτησης σχετικά με τη διακίνηση, από και προς όλα τα σημεία, εντός της περιοχής μελέτης, τόσο όσον αφορά την υφιστάμενη περιοχή όσο και τη μορφή που θα πάρει στο μέλλον.

Στο πλαίσιο της διαβούλευσης είχε οργανωθεί στις 18 Ιανουαρίου ενημερωτική Ημερίδα στην οποία είχαν προσκληθεί οι Δήμοι των πόλεων, Δήμοι και Κοινότητες που βρίσκονται κατά μήκος του Διευρωπαϊκού Δικτύου της Κύπρου, όλοι οι παροχείς Υπηρεσιών Δημόσιων Συγκοινωνιών, οι Διευθύνσεις Λιμανιών και Αεροδρομίων Κύπρου, η Αστυνομία και άλλες Κυβερνητικές Υπηρεσίες.

Παράλληλα, στις αρχές του Ιανουαρίου του 2011 και στις αρχές του Σεπτεμβρίου του 2011, έγιναν εκτεταμένες έρευνες παρά την οδό, σε λεωφορεία, σταθμούς, στάσεις και αεροδρόμια, όπως επίσης και σειρά συνεντεύξεων με τα εμπλεκόμενα μέρη.

Συγκεντρώθηκαν πάρα πολλά στοιχεία που καλύπτουν τα χαρακτηριστικά των διακινήσεων, επιλογές ταξιδίου, προβλήματα που αντιμετωπίζονται, απόψεις των χρηστών και των εμπλεκόμενων φορέων.

Με τη χρήση των πιο πάνω στοιχείων έχει δημιουργηθεί, για πρώτη φορά, ένα συγκοινωνιακό μοντέλο που επιτρέπει την εξέταση διαφορετικών σεναρίων σε στρατηγικό επίπεδο για όλη την περιοχή της Κύπρου που βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ακολούθως, έχει χρησιμοποιηθεί το συγκοινωνιακό μοντέλο για την προσομοίωση εναλλακτικών δικτύων, το οποίο λαμβάνει υπόψη παράγοντες που επηρεάζουν τις επιλογές των διακινούμενων. Με αυτό τον τρόπο υπάρχει καλύτερη κατανόηση των επιπτώσεων των διαφορετικών ενεργειών που μπορεί αυτές να έχουν, τόσο στη χρήση του οδικού δικτύου (κυρίως και παράλληλου) όσο και στις επιλογές του μέσου διακίνησης.

Τα συμπεράσματα οδήγησαν και στην επιλογή του καταλληλότερου δικτύου το οποίο προσφέρει τη μέγιστη δυνατή εξυπηρέτηση από δημόσιες μεταφορές, προσελκύει τους περισσότερους χρήστες, δίδοντας ταυτόχρονα και εισηγήσεις για τα χαρακτηριστικά της αναβαθμισμένης υπηρεσίας (μέγεθος και τύπος στόλου, συχνότητα δρομολογίων κτλ.).

Με βάση το επιλεγμένο δίκτυο για δημόσιες μεταφορές γίνονται συστάσεις για τη δημιουργία των κατάλληλων υποδομών, Park & Ride ή Service Stations, κατά μήκος του υπεραστικού ή και παράλληλου υφιστάμενου δικτύου. Έχουν δοθεί προκαταρκτικοί σχεδιασμοί και παράμετροι οι οποίοι πρέπει να ληφθούν υπόψη στους τελικούς σχεδιασμούς του Υπουργείου μας. Τέτοιοι σταθμοί θα μπορούν να υλοποιηθούν με ιδιωτική πρωτοβουλία ή σε συνεργασία με το κράτος.

Τέλος, το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο λειτουργίας των δημόσιων μεταφορών, το οποίο έχει δημιουργηθεί χωρίς να προηγηθούν παρόμοιοι στρατηγικοί σχεδιασμοί, έχει εξεταστεί και γίνονται προτάσεις για βοηθητικές τροποποιήσεις ή και έκδοση Υπουργικών Διαταγμάτων.

Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω την ομάδα των Συμβούλων, αλλά και όλους τους φορείς και υπηρεσίες, που έχουν συνεισφέρει στην επιτυχή ολοκλήρωση της μελέτης και σας διαβεβαιώνω ότι το Υπουργείο θα προχωρήσει με ζήλο στην αναβάθμιση των δημόσιων μεταφορών και στη δημιουργία των κατάλληλων υποδομών που απαιτούνται.