Στις 28 Οκτωβρίου 1940, ο Μουσολίνι με προκλητικότητα ζήτησε από την Ελλάδα υποταγή και ταπείνωση. Μπροστά στη φασιστική απειλή, ο ελληνικός λαός σύσσωμος, ολόρθος και ενωμένος και με το χρέος της ιστορίας να βαραίνει τους ώμους του, σήκωσε το ανάστημά του. Οι Έλληνες πατριώτες πρόταξαν στον εισβολέα το ιστορικό πλέον ΟΧΙ, για να ακολουθήσουν μερικές από τις ενδοξότερες σελίδες της ελληνικής ιστορίας στα βουνά της Αλβανίας. Οι Έλληνες, με το σθένος της ψυχής και τη δύναμη του δικαίου, ανέτρεψαν τα αριθμητικά δεδομένα και σταμάτησαν τη φασιστική εισβολή συντρίβοντας τις επίλεκτες μεραρχίες του Μουσολίνι. Ήταν η πρώτη ήττα του Άξονα στην Ευρώπη, η οποία αποδείχθηκε ζωτικής σημασίας στην τελική επικράτηση των συμμαχικών δυνάμεων πάνω στις δυνάμεις του Άξονα.

Η ήττα του φασισμού και η ηρωϊκή αντίσταση στη ναζιστική επίθεση που ακολούθησε ήταν σημαντικές για τον ελεύθερο κόσμο. Οι Έλληνες σήκωσαν το βάρος του μαρτυρίου μιας ολόκληρης ηπείρου και πήραν την τύχη της Ευρώπης στα χέρια τους. Ως εντολοδόχοι της αξιοπρέπειας των ευρωπαϊκών λαών κατέστησαν κατορθωτό το φαινομενικά αδύνατο, ξεδίπλωσαν ένα υποδειγματικό μεγαλείο και έδωσαν το φωτεινό παράδειγμα ότι ήταν δυνατή η αντίσταση. Η επίθεση αντιμετωπίστηκε, ο εισβολέας καθηλώθηκε. Παρά την τελική κατάληψη, οι ελληνικές επιτυχίες στην Αλβανία, που ήσαν οι πρώτες ουσιαστικές νίκες των Συμμάχων τη στιγμή που ο Άξονας φαινόταν πανίσχυρος, ενεθάρρυναν τους άλλους διστακτικούς λαούς και επηρέασαν καταλυτικά τη στάση του αμερικανικού λαού. Απέδειξαν ότι η παγκόσμια κοινωνία έπρεπε, αλλά και μπορούσε να αντιμετωπίσει τις δυνάμεις του φασισμού και του χιτλερισμού. Η μέχρι τότε ανεξέλεγκτη ορμή των δυνάμεων του Χίτλερ χαλιναγωγήθηκε από τη νέα δυναμική που δημιουργήθηκε, η οποία οδήγησε, τελικά, στη νίκη και την απελευθέρωση.

Αυτό το μεγαλειώδες επίτευγμα του ελληνικού λαού, ασφαλώς δεν θα σφράγιζε την ιστορία του ελληνικού έθνους με δάφνες χωρίς το ανάλογο βαρύτατο τίμημα. Το σύνολο των νεκρών σε μάχες, εκτελέσεις και κακουχίες ξεπέρασε το μισό εκατομμύριο. Το ελληνικό αίμα, για ακόμη μια φορά, πότισε το δέντρο της ελευθερίας και της δημοκρατίας.

Από τον πανεθνικό αυτό αγώνα δεν ήταν δυνατό να απουσιάσουν οι Κύπριοι. Από την πρώτη ημέρα του Μεγάλου Πολέμου εκατοντάδες Κύπριοι κατετάγησαν ως εθελοντές στον Ελληνικό Στρατό και πολέμησαν στο Αλβανικό μέτωπο. Τριάντα χιλιάδες συνολικά Κύπριοι κατετάγησαν στον Βρετανικό Στρατό και πολέμησαν στην Ελλάδα, στην Αίγυπτο, στη Λιβύη και στην Κρήτη. Ο Δήμος της Πόλης Χρυσοχούς είχε τη δική του συνεισφορά στον Αντιφασιστικό Αγώνα του 1940 με αρκετές συμμετοχές στον αγώνα, μεταξύ των οποίων ο Πέτρος Φράγκος του Αντώνη από την Πόλη Χρυσοχούς και ο Χριστοφής Προδρομή από τον Πωμό, οι οποίοι είχαν καταταγεί στο Κυπριακό Σύνταγμα, έπεσαν πολεμώντας στη μάχη της Κρήτης και είναι θαμμένοι στο Συμμαχικό Κοιμητήριο της Σούδας.

Οι λαοί κρίνονται από τις μεγάλες και κρίσιμες επιλογές που σημαδεύουν της ιστορική τους πορεία. Επιλογές μεταξύ αντίστασης και υποταγής. Μεταξύ της εύκολης, αλλά αναξιοπρεπούς λύσης, και του δύσκολου, αλλά περήφανου και γενναίου αγώνα. Τόσο ο ελλαδικός, όσο και ο κυπριακός ελληνισμός, στις δύσκολες στιγμές τέτοιων επιλογών πήραν αποφάσεις που μας κάνουν διαχρονικά υπερήφανους ως απανταχού ΄Ελληνες.

Εκεί όμως που φάνηκε το πραγματικό μεγαλείο των Ελλήνων ήταν στα δύσκολα και μαύρα χρόνια της ιταλογερμανικής κατοχής. Ο ελληνικός λαός, παρά τα δεινά και τις κακουχίες, παρά τις τεράστιες απώλειες, αντιστάθηκε γενναία δίνοντας μάχες από το κάθε σπίτι, από το κάθε χαράκωμα, τον κάθε λόφο και το κάθε χωριό και πόλη, γράφοντας με το αίμα του αμέτρητες σελίδες ηρωϊσμού και αυτοθυσίας που οδήγησαν την Ελλάδα στην απελευθέρωση και βοηθώντας στην επίσπευση της νίκης των συμμαχικών δυνάμεων.

Το ιστορικά μεγάλο έπος του 1940 αποτελεί πρότυπο διαχρονικής αντίστασης. Εξήντα χρόνια μετά τη συντριβή του φασισμού και του ναζισμού, για την Κύπρο του σήμερα, που συνεχίζει να αγωνίζεται, να αντιστέκεται στην κατοχή, να λέει το δικό της ΟΧΙ στην τουρκοποίηση της Κύπρου, το έπος του 1940 αποτελεί την πυξίδα καθοδήγησης και τον πόλο έλξης του αγώνα μας. Στην ημικατεχόμενη από τα τουρκικά κατοχικά στρατεύματα πατρίδα μας, συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε για τη δική μας ελευθερία. Θωρακισμένοι με ομοψυχία, που επιβάλλεται να εξασφαλίσουμε, πρέπει να διαφυλάξουμε το παρελθόν και με αποφασιστικότητα να αντιμετωπίσουμε το παρόν και να οικοδομήσουμε με σωφροσύνη το μέλλον. Είμαστε δέσμιοι της ιστορικής επιταγής να παραδώσουμε στις κατοπινές γενιές μία πατρίδα ελεύθερη και ενωμένη που να ανήκει σε όλους τους νόμιμους κατοίκους της, σε όλες τις κοινότητες της Κύπρου, Ελληνοκύπριους, Τουρκοκύπριους, Μαρωνίτες, Αρμένιους και Λατίνους. Γιατί, χωρίς αγώνα δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη και δικαιοσύνη, χωρίς αγώνα δεν μπορεί να υπάρχει λευτεριά.

Η φετινή επέτειος της 28ης Οκτωβρίου βρίσκει την Κύπρο να συνεχίζει τον αγώνα της για τον τερματισμό της κατοχής, για μια λύση που θα επανενώνει το νησί και τον λαό μας σε μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία που θα είναι λειτουργική και βιώσιμη. Μια λύση που να έχει τα εχέγγυα να αντέξει στο χρόνο. Που δεν θα τη σκιάζει η κηδεμονία της Τουρκίας. Μια λύση που θα επιτρέπει σε όλους τους Κύπριους να είναι αφέντες στον τόπο τους και θα αποτρέπει τις οποιεσδήποτε ξένες επεμβάσεις, μια λύση που θα στηρίζεται στο διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο και θα επιτρέπει στο κυπριακό κράτος να λειτουργεί αποτελεσματικά ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μια λύση η οποία να σέβεται και να διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες ολόκληρου του κυπριακού λαού, όπως κατοχυρώνονται στις πολυάριθμες διεθνείς και ευρωπαϊκές συμβάσεις που αποτελούν τον κώδικα της παγκόσμιας και της ευρωπαϊκής συμπεριφοράς.

Δίνουμε σήμερα το μήνυμα προς όσους ενδιαφέρονται για τη λύση και για τη διαμόρφωση συνθηκών ειρήνης, ασφάλειας, σταθερότητας και συνεργασίας στην περιοχή, ότι θα πρέπει επιτέλους να στραφούν προς την πλευρά της Τουρκίας, που είναι η πλευρά η οποία έχει παραβιάσει και εξακολουθεί να παραβιάζει τον διεθνή νόμο. Θα πρέπει να δοθεί στην κατοχική δύναμη το μήνυμα ότι δεν είναι δυνατή η ομαλή εξέλιξη της ευρωπαϊκής της πορείας χωρίς την εκπλήρωση των υποχρεώσεών της απέναντι στην ΕΕ και απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία. Πρώτιστη των υποχρεώσεων της αυτών είναι ο τερματισμός της παράνομης και αναχρονιστικής στρατιωτικής κατοχής της Κύπρου, η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και η άρση και ο τερματισμός όλων των τετελεσμένων που δημιούργησε στο νησί, για να διαιωνίσει τη διχοτομική και την επεκτατική της πολιτική.

Καλούμε ταυτόχρονα την τουρκοκυπριακή ηγεσία να ανταποκριθεί κατά τρόπο ουσιαστικό και θετικό στις άμεσες, έντιμες και ειλικρινείς προσπάθειες του Προέδρου Χριστόφια να διαμορφωθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις, οι οποίες θα ανοίξουν τον δρόμο για τη λύση. Καλούμε επίσης και τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας που βρίσκονται και εκείνοι κάτω από τον ασφυκτικό κλοιό των τουρκικών επεκτατικών συμφερόντων και στρατηγικών στόχων, να ενώσουν τις δυνάμεις τους μαζί μας για να οικοδομήσουμε την Κύπρο που οραματιστήκαμε, την Κύπρο που θα πρέπει να κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας.

Με αίσθημα πατριωτικής ευθύνης, ο λαός μας στηρίζει τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας και ενισχύει τη διαπραγματευτική του ισχύ και τις ενέργειές του για την επανένωση και για την επίλυση αυτού του τραγικού προβλήματος που κρατά την πατρίδα μας και τον λαό μας μοιρασμένο.

Με επίγνωση των τραγικών συνεπειών της τουρκικής εισβολής και της συνεχιζόμενης κατοχής, δεν έχουμε άλλη επιλογή. Δεν έχουμε άλλη επιλογή από του να συνεχίσουμε ενωμένοι τον αγώνα για μια επανενωμένη Κύπρο, κοινή πατρίδα για όλους τους Κυπρίους. Χωρίς ποτέ ασφαλώς να ξεχνούμε πως η ουσία του προβλήματος είναι η τουρκική κατοχή, η παρουσία χιλιάδων ξένων κατοχικών στρατευμάτων και παράνομων εποίκων στον τόπο μας. Και δεν νοείται λύση χωρίς τον τερματισμό της κατοχής και του εποικισμού.

Τιμώντας σήμερα την 28η Οκτωβρίου, μετουσιώνουμε τα μηνύματα και τις υποθήκες της σε βιώματα αγωνιστικά. Μετουσιώνουμε τα μηνύματά της σε αισιοδοξία και πίστη στην τελική έκβαση του αγώνα μας.

Κρατούμε το αιώνιο, διαχρονικό μήνυμα της 28ης Οκτωβρίου πως λαοί που έχουν ιστορική συνείδηση, λαοί που έχουν αρετή, λαοί που ξέρουν να αγωνίζονται για ιδανικά, όπως είναι η ελευθερία και η ειρήνη, τελικά δεν μπορεί παρά να έχουν μέλλον και ότι θα δικαιωθούν. Και ο λαός μας έχει ιδανικά, έχει αρχές, έχει αγωνιστικό πνεύμα. Το αποδεικνύει καθημερινά με τις αντοχές και την αντίστασή του στην τουρκική αλαζονία και παρανομία. Το αποδεικνύει με το πείσμα του για επιβίωση και αποτροπή των τουρκικών στοχεύσεων. Και είναι επόμενο με τέτοια φωτεινά παραδείγματα όπως του έπους του 1940, ότι ο αγώνας μας θα συνεχίσει να θεριεύει και να μας δίνει δύναμη και πιο πολλές αντοχές μέχρι τη δικαίωση και την απελευθέρωση της πατρίδας μας.