Ο κ. Μητσόπουλος στον επιμνημόσυνο λόγο του ανέφερε:

«Τις μέρες αυτές ξαναζωντανεύουν διδακτικά, μνήμες από το ένδοξο μα και συνάμα τραγικό παρελθόν της πατρίδας μας. Δραπετεύουν από τα τρίσβαθα των ψυχών μας στιγμές μεγαλείου και αυτοθυσίας που μας καλούν κατανυκτικά να μεταλάβουμε των αχράντων μυστηρίων από το δισκοπότηρο της ανδρείας των παλικαριών μας και να αναβαπτιστούμε στις άχραντες αξίες της ιστορίας μας. Τούτες τις ιερές στιγμές, με θρησκευτική ευλάβεια και σεμνότητα αναπέμπουμε ύμνο δοξαστικό στον ηρωικό λαό της Τηλλυρίας που ορθώθηκε απέναντι στην τουρκική θηριωδία με απαράμιλλο θάρρος, αυταπάρνηση και αγωνιστικότητα.

Αποδίδουμε τον οφειλόμενο φόρο τιμής στους ήρωες αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και οπλίτες της Εθνικής Φρουράς, καθώς και στους εθελοντές που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για την ελευθερία και την αξιοπρέπεια της πατρίδας στις 7, 8 και 9 Αυγούστου 1964.

Τα γεγονότα της Τηλλυρίας αποτέλεσαν την πρώτη οργανωμένη στρατιωτική επίθεση εναντίoν της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας. Στα διχοτομικά σχέδια της Τουρκίας για δημιουργία στρατιωτικού προγεφυρώματος στην περιοχή Κοκκίνων – Μανσούρας και στην άνανδρη και φρικιαστική επίθεση των Τούρκων, απάντησαν με απαράμιλλο θάρρος και λεβεντιά τα παλικάρια μας. Η ιστορία εκείνης της σύντομης περιόδου γράφηκε με το άλικο αίμα της κυπριακής νεότητας.

Η νεοσύστατη και απειροπόλεμη Εθνική Φρουρά, χωρίς ολοκληρωμένη δομή και επαρκή μέσα, που πολεμούσε ενάντια στην υπέρτερη, πολυπληθή και συνεχώς εντεινόμενη στρατιωτική υπεροπλία των Τούρκων, κατάφερε να ανακόψει την εχθρική επέλαση και να τρέψει κυριολεκτικά τα τουρκικά στρατεύματα σε φυγή.

Μπροστά στον ορατό κίνδυνο μιας συνολικής συντριβής αποφασίστηκε από την Άγκυρα η επέμβαση της τουρκικής αεροπορίας το απόγευμα της 8ης Αυγούστου. Ενόσω η νικηφόρα επιχείρηση της Εθνικής Φρουράς για την ολοκληρωτική εξάλειψη του προγεφυρώματος των Κοκκίνων συνεχιζόταν, η τουρκική αεροπορία με ρουκέτες, συνεχείς πολυβολισμούς και ευρεία χρήση εμπρηστικών βομβών ναπάλμ - κατά παράβαση του δικαίου του πολέμου - εξαπέλυε ανηλεείς επιθέσεις όχι μόνο εναντίον στρατιωτικών στόχων, αλλά αδιακρίτως εναντίον κατοικημένων περιοχών, πολιτικών στόχων και αμάχων. Την Κυριακή 9 Αυγούστου καταστρέφεται ολοσχερώς το νοσοκομείο Παχύαμμου και κάτω από τα ερείπια του θάβονται γιατροί, νοσηλευτικό προσωπικό και τραυματίες. Μέσα από τα γεγονότα της Τηλλυρίας, τα καψαλισμένα από τις φλόγες κορμιά των παλικαριών που κατά δεκάδες μεταφέρονταν στα νοσοκομεία, προέβαλε αγέρωχη η αξιοπρέπεια και η λεβεντιά του λαού μας που πάνω στις φλεγόμενες κορυφογραμμές, σταθεροποίησε τον ασφυκτικό κλοιό γύρω από το θύλακα των Κοκκίνων και απέτρεψε την εναγώνια προσπάθεια της Τουρκίας για τη δημιουργία ενός μόνιμου προγεφυρώματος.

Δέκα χρόνια μετά την ηρωική εκείνη κορύφωση του ’64, η Κύπρος έμελλε να ζήσει ένα χειρότερο εφιάλτη, που συνεχίζεται δυστυχώς μέχρι σήμερα, με το 37% του εδάφους μας να παραμένει κατεχόμενο και την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη βίαιη διαίρεση της χώρας και του λαού μας να συνεχίζεται κατά παράβαση κάθε έννοιας νομιμότητας και διεθνούς δικαίου.

Τα τραγικά αποτελέσματα των τουρκικών μεθοδεύσεων αποτελούν την καθημερινή δραματική υπόμνηση μιας ανοικτής στο σώμα της Κύπρου πληγής που κατά τρόπο αδιαμφισβήτητο μας υποδεικνύει το μέγα χρέος για απελευθέρωση της πατρίδας μας.

Η απόδοση της οφειλόμενης τιμής, αποτελεί ελάχιστη πράξη χρέους προς όσους αυτοβούλως προέταξαν τη λεβεντιά της ψυχής και την αυταπάρνησή τους απέναντι στις σιδηρόφρακτες στρατιές του Αττίλα. Αποτελεί συνάμα πράξη υπόμνησης και κορυφαία ευκαιρία για να αντλήσουμε φρονηματισμό για τη συνέχιση ενός αγώνα που δεν έχει ακόμα δικαιωθεί. Αυτές τις ώρες οφείλουμε να αναλογιστούμε τις δικές μας ιστορικές ευθύνες και το ανεκπλήρωτο χρέος μας προς την πατρίδα. Γιατί έχουμε χρέος, να διαφυλάξουμε τη μνήμη και την καθαρότητα της ιστορίας μας και να αναχαιτίσουμε όψιμες προσπάθειες πλαστογράφησης και παραχάραξής της.

Η αδυσώπητη κρισιμότητα των καιρών επιτάσσει, ανεξαρτήτως πολιτικών εντάξεων και επιλογών, να αντιμετωπίσουμε τις μεγάλες προκλήσεις ενωμένοι, αναχαιτίζοντας τις τουρκικές επιβουλές και αξιοποιώντας τις νέες ευκαιρίες που διαγράφονται στον εθνικό μας ορίζοντα. Παρά τη δραματικότητα της οικονομικής συγκυρίας οι ευκαιρίες που δημιουργούνται για την πατρίδα μας ως αποτέλεσμα των νέων δεδομένων που δημιουργεί ο ενεργειακός πλούτος αλλά και το μεγάλο κύμα πολιτικών ανακατατάξεων στον χώρο της Εγγύς και Μέσης Ανατολής, αναδεικνύουν τον αναντίλεκτα αναβαθμισμένο γεωπολιτικό ρόλο της Κύπρου. Είναι γι’ αυτό που μεθοδικά και οργανωμένα, σε πλήρη και αρμονικό συντονισμό με την Ελλάδα οικοδομούμε ένα τόξο ενεργειακής ασφάλειας, μαζί με το Ισραήλ, που καθίσταται ζωτικής σημασίας για το μέλλον και την προοπτική οικονομικής ανάπτυξης της Ευρώπης. Και τούτο χωρίς να υποβαθμίζουμε τη σημασία μιας πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής που αξιοποιεί στο έπακρο τα νέα δεδομένα αλλά και τις παραδοσιακές σχέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας με παλαιούς φίλους και συνεργάτες.

Ετούτες τις πικρές μέρες της μνήμης και της οδύνης είναι ευκαιρία να διατρανώσουμε με όλη τη δύναμη της ψυχής μας, ότι η ένταση της οικονομικής κρίσης δεν θα κάμψει την πίστη και τη θέλησή μας για ένα καλύτερο αύριο. Ότι οι πρόσκαιρες δοκιμασίες δεν θα αλλοτριώσουν το φρόνημά μας και δεν θα μας καταστήσουν ευάλωτους σε αθέμιτες πιέσεις και απαράδεκτους εκβιασμούς. Είναι όμως ταυτόχρονα η ευκαιρία για να κάνουμε αυτοκριτικά τις επώδυνες εκείνες διαπιστώσεις που είναι απολύτως αναγκαίες για μια νέα κι ελπιδοφόρα αρχή.

Οφείλουμε να σημειώσουμε ότι η διαχρονική ατιμωρησία που επικράτησε στην Κύπρο εξέθρεψε νοσηρές συμπεριφορές που οδήγησαν στη διάπραξη ανόσιων πολιτικών και οικονομικών εγκλημάτων που προκάλεσαν μια ανείπωτη, πολυεπίπεδη χρεοκοπία. Χρεοκοπία που ενώ έχει έντονα οικονομικά χαρακτηριστικά, οφείλουμε με παρρησία να αναγνωρίσουμε ότι είναι απότοκο μιας γενικευμένης ηθικής και πνευματικής χρεοκοπίας που προηγήθηκε. Είναι γι’ αυτό που οφείλουμε, αντί να συνεχίσουμε τις στείρες και άγονες μεταξύ μας αντιπαραθέσεις και έναν μάταιο και αδιέξοδο πετροβολισμό που οδηγεί τους πολίτες στην αποστασιοποίηση και τους πολιτικούς στην απαξίωση και την καταφρόνια, να επαναξιολογήσουμε την πορεία μας. Να τερματίσουμε τον φαύλο κύκλο της ατιμωρησίας, της διαπλοκής και των αδιαφανών συναλλαγών. Να θωρακίσουμε θεσμικά την Πολιτεία μας, να ξαναβρούμε τον χαμένο μίτο της Αριάδνης που μας συνδέει με τον άφθορο κόσμο των αρχών και ιδανικών μας. Να δώσουμε στην οικονομία μας νέες κατευθύνσεις που να μη στηρίζονται στη λογική της ήσσονος προσπάθειας, της αρπαχτής και του εύκολου κέρδους, αλλά να εδράζονται στη δημιουργική εμπλοκή των νέων μας, στην αξιοποίηση της καινούργιας γνώσης, της έρευνας, της καινοτομίας, των τεχνολογιών αιχμής και να απαλλάξουμε την κοινωνία και την οικονομία μας από το φθαρμένο εκείνο προσωπικό που αναπαράγει έναν κατεστημένο, αναποτελεσματικό και παλαιολιθικό τρόπο σκέψης που υπηρετεί τις ανάγκες του χτες αλλά όχι του αύριο.

Θέλουμε να ανοίξουμε νέους ορίζοντες δράσης και να θωρακίσουμε την πατρίδα μας απέναντι σε προκλήσεις, κινδύνους και απειλές. Να στείλουμε ξεκάθαρο μήνυμα σεμνότητας αλλά και αξιοπρέπειας ότι δε θα λυγίσουμε και δεν θα καμφθούμε, μέχρι τελικά να νικήσουμε.

«Τώρα κατάκλειστες καρδιές γοργοπετούν κοντά σου ν´ ανοίξουν μες τις ευωδιές και μες τ’ αρώματά σου.

Στρατούς λεβέντικης γενιάς μ’ ανθούς τους ρένεις λεμονιάς βασανισμένη χώρα, από τον Άγιο Ραφαήλ όπου το σήμαντρο χτυπά της λευτεριάς την ώρα».

Ας αναρωτηθούμε συμπατριώτισσες και συμπατριώτες, που να κρύβεται άραγε το παλλάδιο του εθνικού μας προορισμού. Ας σκύψουμε κι αν δεν το βρούμε στα λίκνα των επιγόνων, ας γονατίσουμε σεβαστικά στα μνήματα των προγόνων. Εκεί, χωρίς άλλο, θα το βρούμε!

«Απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά».

Ευτυχισμένοι οι λαοί που τα οστά των προγόνων τους φωσφορίζουν ελευθερία. Ευτυχισμένο το γένος μας, που δεν έπαψε να σπέρνει την πατρική του γη με οστά ηρώων και μαρτύρων της ελευθερίας.

Όσο κι αν κοσμούν το σύγχρονο εθνικό μας στίβο μεγιστάνες του πνεύματος και του πλούτου, το μεγαλύτερο σημερινό αλλά και παντοτινό μας κόσμημα είναι οι τάφοι των ηρωικών νεκρών μας.

Το ηθικό μας δεν αντλείται από τις ανεξερεύνητες πηγές του μέλλοντος. Αντλείται από τα σφραγισμένα φρέατα του παρελθόντος. Στερεώνει βαθιά στα έγκατα της κυπριακής γης το απρόσβλητο κοντάρι, που πάνω του μπορεί να επαίρεται και να κυματίζει περήφανα, χωρίς κανένα κίνδυνο υποστολής, η αρχοντική σημαία του ιδανικού, το αυτοκρατορικό λάβαρο της ελευθερίας.

Ακούστε τον μεγαλόπρεπο παλμό της σημαίας μας. Αντηχεί σαν πολεμική επωδός. Είναι μαζί και οιωνός ειρήνης. Και χρησμός μελλοντικός είναι. Ας σκορπίζει την ευλογία του ο χρησμός ο καλός στις νεώτερες γενεές των Ελλήνων Κυπρίων, εμπνέοντας σ’ αυτούς ρωμαλέα, εθνική αυτοπεποίθηση.

Σήμερα, από τον πανίερο αυτό χώρο της θυσίας και της μνήμης ας διακηρύξουμε ότι σε χρόνους και καιρούς που τα καυσαέρια ενός ψευδοπολιτισμού παρακμής μολύνουν τον καθάριο αέρα των ιδανικών μας, που τα νέφη του ορθολογισμού και της υλόφρονης σκέψης καλύπτουν τις αχτίνες των αρετών του γένους μας, που μειοψηφίες ανόων προσβάλλουν τα ιερά και τα όσιά μας, εμείς ναι, θα εξακολουθούμε να ριγούμε από συγκίνηση και ναι θα συνεχίζουμε να δακρύζουμε από υπερηφάνεια κάθε φορά που το «ιερό πανί το γαλανό και τ’ άσπρο», με το Σταυρό του Χριστού μας ψηλά θα υψώνεται στον ιστό της τιμής και του χρέους, σαλπίζοντας σε «συμμάχους», σε «εταίρους» και εχθρούς.

«Επακούσατε έως εσχάτου της γης, ότι μεθ´ ημών ο Θεός».

Ας αποτελέσει η θυσία των παλικαριών μας πρόσταγμα εγρήγορσης και πυξίδα ενότητας και κοινής στράτευσης για να συνεχίσουμε τον αγώνα μας μέχρι την τελική δικαίωση. Ας είναι αιωνία η μνήμη τους και η ηρωική μορφή τους ας γιγαντώνει τη θέλησή μας για έντιμο αγώνα για την ελευθερία, την αξιοπρέπεια και την προοπτική της πατρίδας μας».