Ο αρχαιολογικός πλούτος της Κύπρου αποτελεί ένα από τα πολυτιμότερα αγαθά του νησιού μας, μια από τις σημαντικότερες πολιτιστικές εκφάνσεις του τόπου. Οι αρχαιολογικοί χώροι, τα μνημεία και τα αρχαιολογικά αντικείμενα της Κύπρου είναι ευρέως γνωστά και τυγχάνουν συστηματικής μελέτης από διεθνείς επιστήμονες αλλά και προκαλούν θαυμασμό στους επισκέπτες και στους κατοίκους του νησιού μας.

Με την αρχαιολογική συλλογή του υφιστάμενου Κυπριακού Μουσείου να έχει ξεπεράσει κατά πολύ την χωρητικότητα των υπαρχόντων κτηρίων, με τις συνεχιζόμενες ανασκαφές και τα νέα ευρήματα που έχουν φέρει στο φως εντελώς νέα στοιχεία για την ιστορία του νησιού αλλά και με την εξέλιξη της μουσειολογίας ως επιστήμης, η ανέγερση νέου κτηρίου του Κυπριακού Μουσείου αποτελεί ολοένα και μεγαλύτερη αναγκαιότητα.

Όπως πολλοί θα γνωρίζετε, το 1995 το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε την ανέγερση του νέου κτηρίου του Κυπριακού Μουσείου στον χώρο του παλιού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Από το 1987 βέβαια είχε ψηφιστεί ο περί του Κυπριακού Μουσείου (Ίδρυση Ταμείου δια την Ανέγερση) Νόμος (Αρ. 61/1987) με τον οποίο ιδρύθηκε ειδικό ταμείο με στόχο τη συλλογή χρημάτων για κάλυψη των δαπανών της ανέγερσης νέου κτηρίου για στέγαση του Μουσείου.

Δυστυχώς το όλο εγχείρημα δεν προχώρησε με τους ρυθμούς που θα έπρεπε. Η προκήρυξη του πρώτου σταδίου Διεθνούς Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού, που έγινε από το Τμήμα Δημοσίων Έργων, στις 5 Μαΐου, 2011 και αφορούσε την υποβολή αιτήσεων συμμετοχής από αρχιτέκτονες, τελικά ακυρώθηκε, μετά από ενστάσεις του ΕΤΕΚ και των επαγγελματικών αρχιτεκτονικών συνδέσμων.

Ξεκίνησε στη συνέχεια η ετοιμασία νέων εγγράφων διαγωνισμού από το Τμήμα Δημοσίων Έργων και το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Το κτηριολογικό πρόγραμμα αναθεωρήθηκε, έχει ήδη ολοκληρωθεί η μετάφρασή του στην αγγλική ενώ ολοκληρώνεται η διαδικασία σύστασης της Κριτικής Επιτροπής για τον Διεθνή Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό στην οποία θα συμμετέχουν και δύο αρχιτέκτονες διεθνούς κύρους από το εξωτερικό. Η διαδικασία του Διαγωνισμού θα διέπεται από τους διεθνείς κανονισμούς που έχουν καθοριστεί από την Παγκόσμια Ένωση Αρχιτεκτόνων και την ΟΥΝΕΣΚΟ. Ο Διαγωνισμός θα προκηρυχθεί με νέα διαδικασία, η οποία θα περιλαμβάνει δύο ξεχωριστά στάδια: το πρώτο στάδιο θα αφορά την υποβολή σκαριφημάτων ενώ το δεύτερο, την επιλογή οκτώ συμμετεχόντων για υποβολή προσχεδίων.

Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε ένα μοντέρνο, διαχρονικό δημόσιο κτήριο, το οποίο θα αποτελεί σημείο αναφοράς στην περιοχή ανέγερσης του σε βάθος χρόνου. Εξάλλου η αρχιτεκτονική είναι θεμελιώδες στοιχείο της ιστορίας, του πολιτισμού και του πλαισίου ζωής μας. Αποτελεί μια από τις βασικές καλλιτεχνικές εκφράσεις στην καθημερινή ζωή των πολιτών και συγκροτεί την κληρονομιά του αύριο. Η αρχιτεκτονική ποιότητα είναι συστατικό στοιχείο του περιβάλλοντος. Η ποιότητα της αρχιτεκτονικής, περιλαμβανομένων του σχεδιασμού και της διαχείρισης των εξωτερικών χώρων, αποτελεί τον βασικό και άμεσα αντιληπτό δείκτη της πολιτιστικής και πολιτισμικής προόδου της χώρας. Επηρεάζει σημαντικά και συνεχώς τη στάση και τη συμπεριφορά του κάθε πολίτη, καθώς και του συνόλου της κοινωνίας, σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, ιδίως στον κοινωνικό και οικονομικό τομέα.

Λαμβάνοντας υπόψη τα όσα έχω αναφέρει, η αισθητική του νέου κτηρίου του Μουσείου πρέπει να είναι ξεχωριστή και πολύ ψηλού επιπέδου. Ιδιαίτερης σημασίας είναι η σωστή ανάδειξη του κτηρίου του Νέου Μουσείου μέσω των όψεων του (θεωρούνται εξίσου σημαντικές όλες οι όψεις του κτηρίου). Ο εσωτερικός σχεδιασμός, η ανάπτυξη, η δομή, η διάρθρωση, η σύνδεση και η κατανομή των χώρων ανά επίπεδο και των επιπέδων μεταξύ τους, πρέπει να διασφαλίζουν τη μέγιστη λειτουργικότητα, την εύκολη πρόσβαση ανεξαρτήτως φυσικής κατάστασης, την αίσθηση άνεσης και τη φιλική χρήση τους από το προσωπικό και το κοινό. Τονίζεται ακόμη η σπουδαιότητα της εξωτερικής διαμόρφωσης, των χώρων στάθμευσης, του οδικού δικτύου, των πεζοδρομίων, του περιβάλλοντα χώρου, των προσβάσεων των πεζών από και προς τους υπαίθριους και υπόγειους χώρους στάθμευσης και της ορθής και ασφαλούς διακίνησης τροχοφόρων.

Βάσει των σχεδιασμών της Κυβέρνησης, σε μέρος του τεμαχίου που θα ανεγερθεί το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο στη Λευκωσία, προγραμματίζεται να ανεγερθούν, μέσω σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, και άλλες κτηριακές αναπτύξεις. Το μέγεθος τους θα καθοριστεί από το πλαίσιο των πολεοδομικών δεδομένων που θα εφαρμοστούν, τα οποία βρίσκονται στο στάδιο της επεξεργασίας από τις αρμόδιες Υπηρεσίες. Σε κάθε περίπτωση, η χωροθέτηση, ο σχεδιασμός και η κατασκευή των αναπτύξεων αυτών, θα γίνει με τρόπο που να μην συγκρούεται ή να επηρεάζει τον συμβολικό χαρακτήρα ή την ταυτότητα του Μουσείου.

Γι’ αυτό προτού ληφθούν οριστικές αποφάσεις θα πραγματοποιηθεί, σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών, οικονομοτεχνική μελέτη την οποία θα συμβουλευθούν τα αρμόδια τμήματα για να διαπιστωθεί κατά πόσο μια τέτοια σύμπραξη θα είναι όχι μόνο οικονομικά συμφέρουσα για το κράτος αλλά και εάν θα διασφαλίσει την ποιοτική προβολή και προστασία του πολιτισμού μας.

Ο αρχιτέκτονας που θα επιλεγεί και θα του απονεμηθεί το Πρώτο Βραβείο θα κληθεί να αναπτύξει τη μελέτη της αρχιτεκτονικής του πρότασης και να ετοιμάσει προδιαγραφές που θα αποτελέσουν μέρος των εγγράφων διαγωνισμού για την επιλογή του ανάδοχου που θα μελετήσει, κατασκευάσει και συντηρήσει το κτήριο. Ο αρχιτέκτονας θα συνάψει σύμβαση με τον ανάδοχο ως υπεύθυνος της ομάδας του έργου, για την τελική μελέτη και επίβλεψη της κατασκευής του έργου. Η ομάδα έργου του αναδόχου θα εκπονήσει την τελική αρχιτεκτονική μελέτη, την πλήρη στατική και αντισεισμική μελέτη, τη μηχανολογική και ηλεκτρολογική μελέτη και τις μελέτες ειδικοτήτων.

Με πιστώσεις που έχουν πρόσφατα αποδεσμευθεί κατόπιν απόφασης του Υπουργού Οικονομικών για την προώθηση του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού, έγινε μετάφραση των εγγράφων που έχουν ετοιμαστεί από το Τμήμα Δημοσίων Έργων στα αγγλικά και παράλληλα προωθήθηκε Πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο από το Υπουργείο Συγκοινωνιών και ΄Εργων για τη σύσταση της Κριτικής Επιτροπής για τον Διεθνή Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό, στην οποία θα συμμετέχουν και δύο αρχιτέκτονες εγνωσμένου κύρους από το εξωτερικό. ΄Εχουν αποσταλεί σχετικές επιστολές σε δύο διεθνούς κύρους αρχιτέκτονες, ο ένας εκ των οποίων έχει ήδη απαντήσει καταφατικά και αναμένεται η απάντηση του δεύτερου.

Σημειώνεται ότι η προκήρυξη του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού αναμένεται να γίνει εντός του 2014, εφόσον εγκριθούν πιστώσεις στον Προϋπολογισμό του 2015 για τις δαπάνες που θα απαιτηθούν για καταβολή της αμοιβής των οκτώ συμμετεχόντων στο δεύτερο στάδιο του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού, για την απονομή των βραβείων, και τα έξοδα και αμοιβές της Κριτικής Επιτροπής (δεν περιλαμβάνεται οποιαδήποτε αμοιβή για τους Δημόσιους Λειτουργούς και τους Λειτουργούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης).

Εύχομαι ότι σύντομα θα μπορούμε να έχουμε τη χαρά να επισκεπτόμαστε και τα τρία κτήρια ορόσημα για τον αρχαιολογικό μας πλούτο: το πρώτο μουσείο της Κύπρου που διαμορφώθηκε πρόχειρα το 1889 σε πλινθόκτιστη παραδοσιακή οικία στην οδό Βικτωρίας στην περιοχή της Πύλης Πάφου, εντός της σημερινής νεκρής ζώνης, το σημερινό νεοκλασικό κτήριο του Κυπριακού Μουσείου, εξαιρετικό δείγμα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής της Κύπρου, που ξεκίνησε να κτίζεται το 1907, και το μελλοντικό κτήριο του Κυπριακού Μουσείου το οποίο ευελπιστούμε να ανεγερθεί στο άμεσο μέλλον.