Με αισθήματα συγκίνησης και εθνικής υπερηφάνειας βρισκόμαστε σήμερα συγκεντρωμένοι στον ιερό αυτό χώρο, για να μνημονεύσουμε και να αποτίνουμε τον οφειλόμενο φόρο τιμής στους ήρωες της Λακατάμειας. Της Λακατάμειας που θυσίασε 22 παιδιά της στους αγώνες για την ελευθερία της πατρίδας. Της Λακατάμειας που καρτερεί τη διακρίβωση της τύχης 30 αγνοουμένων της.
Στη μακρά Ιστορία της μικρής μας πατρίδας, ο μαρτυρικός λαός μας κλήθηκε, πολλές φορές, να προασπίσει ή να απελευθερώσει τα πάτρια εδάφη από επίδοξους και αδίστακτους κατακτητές τόσο στο μακρινό παρελθόν όσο και στη νεότερη και σύγχρονη περίοδο της Ιστορίας μας.
Στη σύγχρονη Ιστορία της πατρίδας μας, ο αγώνας του 1955–’59 καταξιώθηκε ως ένας λαϊκός ξεσηκωμός ενάντια στην πανίσχυρη τότε αποικιοκρατική δύναμη της Βρετανίας, η οποία αρνείτο να αποδώσει την ελευθερία και να παραχωρήσει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης στον κυπριακό λαό. Ως αποτέλεσμα του αγώνα ήλθε η Ανεξαρτησία του 1960 και η ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Από τα πρώτα κιόλας χρόνια του νεοσύστατου κυπριακού κράτους, άρχισαν να ενεργοποιούνται αποσταθεροποιητικά οι εθνικιστικές, ελληνοκυπριακές και τουρκοκυπριακές δυνάμεις.
Αυτές τις δυνάμεις εκμεταλλεύθηκαν στο έπακρο οι Αμερικανοβρετανοί, και, βεβαίως, η ίδια η Τουρκία που διέβλεψαν, ορθά ότι, μέσα από την αξιοποίηση των δυνάμεων αυτών, αλλά κυρίως μέσα από τη διαίρεση του ελληνικού στοιχείου, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ευνοϊκές συνθήκες για να προωθήσουν σχέδια που θα εξυπηρετούσαν πιο σταθερά και πιο μόνιμα τα δικά τους συμφέροντα.
Η κατάλυση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα το 1967 ήταν ένα από τα ουσιαστικά βήματα προς την κατεύθυνση της αποσταθεροποίησης που επεδίωκαν. Η χούντα των συνταγματαρχών κατέλαβε την εξουσία με τις ευλογίες των Αμερικανοβρετανών και σχεδίασε το πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου, δίδοντας το πρόσχημα στην προσχεδιασμένη από την Τουρκία και τους συμμάχους της εισβολή του 1974.
Σε όλους αυτούς τους αγώνες, ο κυπριακός λαός αγωνίστηκε με αυτοθυσία. Η Λακατάμεια είχε σε όλους τους αγώνες τη δική της συμβολή. Έδωσε σπονδή στην ελευθερία το αίμα των ακόλουθων πεσόντων για την πατρίδα παλικαριών της:
Γεώργιος Χαραλάμπους (Πέρτικος)
Έπεσε μαχόμενος σε μάχη με τους Άγγλους στις 28 Οκτωβρίου 1955, στην Ευρύχου.
Χριστοφής Σαλίδης
Σκοτώθηκε από τους Τούρκους στη Λευκωσία το 1957.
Ανδρέας Λοΐζου
Έπεσε μαχόμενος στις 19 Ιουλίου 1958, σε μάχη στο Γ.Σ.Π. εναντίον Τούρκων και Άγγλων αφήνοντας χήρα και δύο παιδιά.
Νίκος Αλεξάνδρου
Έπεσε τον Αύγουστο του 1963 ενώ υπηρετούσε τη θητεία του στην Εθνική Φρουρά στο χωριό Αμπελικού από ελεύθερο σκοπευτή.
Φίλιππος Χατζηγεωργίου
Έπεσε μαχόμενος κατά τις μάχες του 1963 στον Τράχωνα.
Άγγελος Νικολαΐδης
Έπεσε στις 23 Ιανουαρίου 1964 στο χωριό Τρυπημένη
Χαράλαμπος Βαρνάβα
Έπεσε μαχόμενος κατά τις μάχες στον Άγιο Σωζόμενο στις 6 Φεβρουαρίου 1964 ενώ υπηρετούσε στις τάξεις της Αστυνομικής Δύναμης Κύπρου, αφήνοντας χήρα και παιδιά.
Γρηγόρης Λουβιάς
Έπεσε στις 7 Αυγούστου 1964 στις μάχες της Τυλληρίας.
Χαράλαμπος Παπέττας
Απεβίωσε στις 22 Φεβρουαρίου 1973
Νίκος Ανδρέου – Λακαταμίτης
Έπεσε εν ώρα υπηρεσίας στις Ψυχιατρικές Μονάδες στην Αθαλάσσα από το βομβαρδισμό αμάχου πληθυσμού, στις 20/7/1974.
Κωστάκης Α. Μαρδαπίττας
Έπεσε εν ώρα υπηρεσίας στις Ψυχιατρικές Μονάδες στην Αθαλάσσα από το βομβαρδισμό αμάχου πληθυσμού, στις 20/7/1974.
Γιώργος Σκουφάρης
Τραυματίστηκε στις 20/7/1974 και απεβίωσε στις 27/7/74 στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας.
Σάββας Χαρ. Ξενή
Φονεύθηκε στις 20 Ιουλίου 1974 σε στρατόπεδο της Αθαλάσσας από βομβαρδισμούς τουρκικών αεροπλάνων. Τα λείψανα του έχουν αναγνωριστεί με τη μέθοδο DNA.
Τάσος Χριστοδούλου
Έπεσε μαχόμενος κατά την τουρκική εισβολή στις μάχες του Λήδρα Πάλας στις 21 Ιουλίου 1974, ημέρα που θα αποπεράτωνε την υπηρεσία του στην Εθνική Φρουρά. Τα λείψανα του έχουν αναγνωριστεί με τη μέθοδο DNA.
Αντώνης Παυλίδης Χριστοφή
Έπεσε μαχόμενος στις 22 Ιουλίου 1974 κατά την απόβαση των Τούρκων στην Κερύνεια (περιοχή Καραβά).
Παναγιώτης Μ. Αβραάμ
Έπεσε στις 3 Αυγούστου 1974 στην περιοχή Πενταδακτύλου.
Αχιλλέας Αχιλλέως Ιωάννη
Έπεσε μαχόμενος κατά την τουρκική εισβολή στις μάχες στο χωριό Αγριδάκι στις 7 Αυγούστου 1974.
Άρης Πανταζής
Έφεδρος στρατιώτης 25 ετών. Έπεσε στον Άγιο Παύλο στις 14/8/1974. Τα λείψανα του έχουν αναγνωριστεί με τη μέθοδο DNA.
Κύπρος Κυπριανίδης
Έπεσε εν ώρα υπηρεσίας στον Άγιο Παύλο στις 17/8/1974. Τα λείψανα έχουν αναγνωριστεί με τη μέθοδο DNA.
Αντωνιάδης Σάββας
Έπεσε στις 17/8/1974. Τα λείψανα έχουν αναγνωριστεί με τη μέθοδο DNA.
Γιάγκος Ηλία Ματθαίου και Ρεβέκκα Γιάγκου Ματθαίου
Σκοτώθηκαν από Τούρκους την 1/8/77 στην Πάφο.
Μαζί με τους νεκρούς της, η Λακατάμεια ζει, μαζί με τόσες άλλες κοινότητες, και το δράμα των δικών της αγνοουμένων που είναι οι ακόλουθοι: Σάββας Διάκος, Ανδρέας Θεοδώρου, Δημήτρης Θεοχαρίδης, Νέαρχος Ξενοφώντος, Ανδρέας Μιχαηλίδης, Ανδρέας Ζαχαριάδης, Κώστας Ζαχαριάδης, Χρυσταλλού Π. Χ”Κωνσταντή, Πέτρος Χ” Κωνσταντή, Ιάκωβος Θεοδώρου, Νικόλας Κυριάκου, Γεώργιος Λειβαδιώτης, Ανδρέας Πίσσης, Ανδρέας Ρώσσος, Ιωάννης Ιωάννου, Σωτήρης Σπύρου, Ανδρέας Σταύρου, Ανδρέας Στυλιανού, Ανδρέας Τζιάμπος, Μιχάλης Χατζηγιάννης, Ευστάθιος Χριστοδουλίδης, Κωνσταντής Χριστούδια, Χριστάκης Χατζηχριστοδούλου, Νίκος Ευθυμίου, Κωνσταντίνος Μερακλής, Ανδρέας Φιλιππίδης, Μιχαήλ Μιχαήλ, Ιωάννης Σαββίδης, Σοφόκλης Αγγελή, Γρηγόρης Δημητρίου.
Τιμώντας σήμερα τους ήρωες της Λακατάμειας, τιμούμε και θυμόμαστε όλους τους ήρωές μας. Θυμόμαστε τους αγώνες και τις θυσίες του λαού μας. Και κάνουμε μια νοερή διαδρομή στα ηρωικά γεγονότα, αλλά και στις προδοσίες, τις ανατροπές και τα εγκλήματα που σημάδεψαν την πατρίδα μας τις τελευταίες δεκαετίες.
Οφείλουμε να θυμόμαστε όλα αυτά τα γεγονότα. Οφείλουμε να μην ξεχνάμε ποτέ ότι η Κύπρος μας παραμένει ακόμα ημικατεχόμενη και ότι οι αγώνες και οι θυσίες των παιδιών του λαού μας παραμένουν ακόμα αδικαίωτες.
Γι’ αυτό και ο αγώνας πρέπει να συνεχιστεί. Σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, πρέπει να οικοδομήσουμε τη λαϊκή ενότητα που είναι απολύτως αναγκαία για την εθνική μας επιβίωση. Μια ενότητα που, για να είναι ουσιαστική, θα πρέπει να θεμελιωθεί στους κοινούς στόχους και επιδιώξεις. Που με τη σειρά τους για να υπάρξουν, θα πρέπει να πηγάζουν από μια κοινή αντίληψη και κατανόηση των πραγματικών ιστορικών και πολιτικών δεδομένων που προδιέγραψαν τη γένεση και την εξέλιξη του κυπριακού προβλήματος, αλλά και που προδιαγράφουν τις πιθανές μελλοντικές εξελίξεις του.
Σταθερός μας στόχος πρέπει να είναι η επίτευξη μιας λύσης που να τερματίζει την κατοχή, να απελευθερώνει τα κατεχόμενα εδάφη μας, να επανενώνει την πατρίδα μας και να διασφαλίζει στο λαό μας βασικά και αναφαίρετα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα.
Μιας λύσης που να έχει τα εχέγγυα ότι θα αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου. Που δεν θα την απειλούν ξένες κηδεμονίες και επεμβατικά δικαιώματα τρίτων.
Μιας λύσης που να στηρίζεται, χωρίς παρεκκλίσεις, στο διεθνές και στο ευρωπαϊκό δίκαιο. Μιας λύσης που να μην αμφισβητεί και να ακυρώνει την κυριαρχία του κράτους μας, που να διασφαλίζει και να κατοχυρώνει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του λαού μας, όπως δικαιούται ο κάθε ελεύθερος και αξιοπρεπής λαός.
Εμπόδιο σε αυτή τη λύση ήταν και είναι η Τουρκία. Ας μην υπάρχει καμιά αμφιβολία γι’ αυτό. Η Τουρκία κρατά όμηρο την Κύπρο, κρατά γερά το χαρτί της λύσης του Κυπριακού για να το χρησιμοποιήσει όταν αυτή η κίνηση θα της αποφέρει τα μέγιστα δυνατά οφέλη. Ας μην υπάρχει, επίσης, καμιά αμφιβολία ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να συναινέσει σε λύση, όσο συμβαίνουν δύο πράγματα: όσο το Κυπριακό είναι ένα εμπόδιο που το ξεπερνά χωρίς απαγορευτικό κόστος και δεν την αναγκάζει να παρεκκλίνει από τους ευρύτερους πολιτικούς της στόχους, και όσο παραμένει ανοικτή η πιθανότητα για νομιμοποίηση των κατοχικών τετελεσμένων, για ουσιαστική δηλαδή διχοτόμηση και αναγνώριση του ψευδοκράτους. Εδώ βρίσκεται και η κεντρική ουσία της δικής μας στρατηγικής. Να καταστήσουμε, μέσα από τη δική μας πολιτική τη μη λύση του Κυπριακού ασύμβατη με τους στρατηγικούς στόχους της Τουρκίας. Ώστε η παράταση αυτής της παράνομης εκκρεμότητας να επιφέρει κόστος για την Τουρκία και τους σχεδιασμούς της.
Η δική μας στρατηγική, αναπόφευκτα, θα πρέπει να έχει δύο σκέλη. Το πρώτο είναι η διεθνής πτυχή του προβλήματος. Προς την κατεύθυνση αυτή, παρά το ότι είμαστε η αδύνατη πλευρά, έχουμε ισχυρά ερείσματα, τα οποία δεν πρέπει να υποτιμούμε. Πέρα από το διεθνές δίκαιο και τη διεθνή αναγνώριση της κρατικής μας υπόστασης, έχουμε σήμερα την αλληλεγγύη που δικαιούμαστε και μπορούμε να αντλήσουμε από την ιδιότητά μας ως πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και στο βαθμό που οι στρατηγικοί στόχοι της Τουρκίας περνούν και μέσα από μια δική της ευρωπαϊκή σχέση, μπορούμε να κάνουμε πολλά προς την κατεύθυνση αυτή. Θα πρέπει να συνεχίσουμε να υπενθυμίζουμε προς την ευρωπαϊκή κοινότητα ότι δεν μπορεί να συναινέσει στην απρόσκοπτη συνέχιση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας. Εκτός και αν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκτός και αν τερματίσει την παράνομη κατοχή χώρας μέλους της ΕΕ.
Παράλληλα, μέρος της ευρύτερης στρατηγικής μας είναι και η στρατηγική συνομιλιών και διαπραγματεύσεων με τους Τουρκοκυπρίους. Όχι ασφαλώς συνομιλιών κατ’ επίφαση, χωρίς ουσιαστική βάση και περιεχόμενο, αλλά ούτε και συνομιλιών που δεν θα τους δοθεί η ευκαιρία να προχωρήσουν. Και απαραίτητη προϋπόθεση για να προχωρήσουν οι οποιεσδήποτε συνομιλίες είναι η πολιτική βούληση, η καλή θέληση και η ειλικρίνεια.
Πολιτική βούληση, καλή θέληση και ειλικρίνεια όπως επέδειξε ο Πρόεδρος Χριστόφιας. Σε μια έντιμη και υπεύθυνη προσπάθεια να διαμορφωθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις, οι οποίες θα διευκολύνουν το δρόμο για τη λύση. Προσπάθεια που, δυστυχώς, δεν βρήκε καθόλου την ανάλογη ανταπόκριση από την άλλη πλευρά.
Η μέχρι τώρα άτεγκτη τουρκική στάση, η εμμονή τους σε διαιρετικές θέσεις και η έλλειψη καλής θέλησης, δεν μας αφήνουν περιθώρια για να τρέφουμε ιδιαίτερη αισιοδοξία.
Υπό αυτές τις δύσκολες συνθήκες, οι δικές μας επιλογές παραμένουν αναλλοίωτες. Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε έχουμε χρέος να προχωρήσουμε με σύνεση, με σταθερότητα, με ιστορική αυτογνωσία, με εθνική στρατηγική, με διεκδικητικότητα, με ενότητα.
Κυρίως και πάνω απ’ όλα με ενότητα. Γιατί οι οποιεσδήποτε προσπάθειές μας, για να είναι αποτελεσματικές, θα πρέπει να στηρίζονται σε ένα ισχυρό εσωτερικό μέτωπο. Τα εθνικά θέματα απαιτούν εθνικές συνεννοήσεις, απαιτούν λαϊκή ενότητα, απαιτούν ομοψυχία. Αν μεταξύ μας δεν συμφωνήσουμε, αν δεν μπορέσουμε να συνεννοηθούμε στη βάση των αρχών και των πάγιων θέσεών μας, αν δεν βρούμε τις απαραίτητες συναινέσεις, να μην έχουμε αυταπάτες. Δεν υπάρχει περίπτωση ούτε να πείσουμε τους τρίτους, ούτε την τουρκική αδιαλλαξία να κάμψουμε, ούτε το δίκαιο μας να βρούμε.
Τιμούμε σήμερα τους ηρωικούς νεκρούς της Λακατάμειας. Μέσα σε συνθήκες κρίσιμες. Οι κίνδυνοι είναι και σήμερα το ίδιο μεγάλοι, το ίδιο ζωντανοί. Τα τελευταία 35 χρόνια ζούμε μια κατάσταση που εγκυμονεί κινδύνους. Και προς τις δύο κατευθύνσεις. Και προς την κατεύθυνση μιας κακής λύσης που θα μας οδηγούσε σε νέες περιπέτειες, αλλά και προς την κατεύθυνση της παγίωσης της μη λύσης και της οριστικής διχοτόμησης της πατρίδας μας.
Οι ευθύνες μας είναι τεράστιες. Οι νεκροί των αγώνων του λαού μας, μας παρακολουθούν. Δεν έχουμε δικαίωμα να καταθέσουμε τα όπλα. Δεν μπορούμε να εγκαταλείψουμε τις προσπάθειες. Δεν μπορούμε να εγκαταλείψουμε τον αγώνα για απελευθέρωση και αποφυγή της οριστικής διχοτόμησης της πατρίδας μας. Δεν μπορούμε να υποβαθμίσουμε και να διαγράψουμε τις ευθύνες μας απέναντι στην ιστορία μας, απέναντι στα παιδιά μας, απέναντι στις επόμενες γενιές.
Οι τραγικές συνέπειες της τουρκικής εισβολής και της συνεχιζόμενης κατοχής δεν μας αφήνουν καμιά άλλη επιλογή. Δεν έχουμε άλλη επιλογή παρά να συνεχίσουμε ενωμένοι τον αγώνα για μια ελεύθερη, επανενωμένη Κύπρο.
Μόνο έτσι θα δικαιωθεί η θυσία των παιδιών της Λακατάμειας. Αλλά και των υπολοίπων ηρώων της Κύπρου.