Με τη σειρά μου σας καλωσορίζω στη σημερινή ημερίδα με θέμα τα Ευφυή Συστήματα Μεταφορών και εκφράζω τις ευχαριστίες μου προς το Πανεπιστήμιο Κύπρου που ανέλαβε την πρωτοβουλία για την οργάνωσή της.

Τα Ευφυή Συστήματα Μεταφορών έχουν αναπτυχθεί σε πάρα πολλές χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο από τη δεκαετία του 1960. Το πρώτο σύστημα είχε τεθεί σε λειτουργία το 1959 στο Τορόντο του Καναδά και διαχειριζόταν τα φώτα τροχαίας της πόλης. Από τότε έχουν γίνει εντυπωσιακά άλματα στον τομέα αυτό, τόσο τεχνολογικά όσο και σε θέματα τηλεπικοινωνιών.

Στόχος της ανάπτυξης των συστημάτων αυτών είναι η αύξηση της ασφάλειας και της χωρητικότητας των δικτύων μεταφορών. Αυτό επιτυγχάνεται με την ομαλοποίηση της κυκλοφορίας, την άμεση ανταπόκριση σε συμβάντα και την πληροφόρηση των χρηστών ώστε να προβαίνουν στις σωστές επιλογές ως προς το μέσο που θα χρησιμοποιήσουν ή/και τη διαδρομή που θα ακολουθήσουν.

Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι επιτυχημένες εφαρμογές που έχουν γίνει, επέφεραν αύξηση στη χωρητικότητα των οδικών δικτύων μεταφορών μέχρι και 10%, μείωση στον χρόνο ταξιδίου κατά 20% και μείωση στον αριθμό των ατυχημάτων κατά 15%. Με την επιτυχημένη εισαγωγή συστημάτων διαχείρισης στόλων βελτιστοποιούνται οι δρομολογήσεις, μειώνεται η κατανάλωση καυσίμων και επιτυγχάνεται μια εξοικονόμηση στο συνολικό κόστος λειτουργίας από 5-10%. Γενικά η απόδοση επένδυσης σε τέτοια συστήματα είναι αρκετά υψηλή.

Η Κύπρος έχει ένα ολοκληρωμένο κύριο οδικό δίκτυο μήκους 2.370 χιλιομέτρων, εκ των οποίων 560 περίπου χιλιόμετρα είναι αυτοκινητόδρομοι. Το δίκτυο αυτό εξελίχθηκε σε μεγάλο βαθμό μετά το 1980 και ενώνει τις πόλεις της Κύπρου που βρίσκονται κάτω από τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επιπλέον υπάρχουν άλλα 5.150 χιλιόμετρα αστικών, αγροτικών και δασικών δρόμων.

Η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς είναι περιορισμένη και καλύπτει μόλις το 2-3% του συνόλου των διακινήσεων. Επιπρόσθετα, παρά τις βελτιώσεις στο οδικό δίκτυο της Κύπρου, 60 έως 70 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο σε οδικές συγκρούσεις.

Γι’ αυτό, όπως και σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Κυπριακή Δημοκρατία συνεχίζει να επενδύει στην προώθηση της χρήσης των δημόσιων μεταφορών, την ολοκλήρωση και βελτίωση του οδικού της δικτύου και την εφαρμογή ευφυών συστημάτων μεταφορών.

Στην Κύπρο υπάρχουν ήδη εγκατεστημένα τέτοια συστήματα όπως το σύστημα διαχείρισης φώτων τροχαίας SCOOT, το οποίο ελέγχει 90 διασταυρώσεις στη Λευκωσία, Λεμεσό και Λάρνακα. Υπάρχουν 40 περίπου μετρητές κυκλοφορίας, επτά ζυγιστικοί σταθμοί κατά μήκος των αυτοκινητοδρόμων, συστήματα διαχείρισης στόλων σε κυβερνητικές Υπηρεσίες, όπως και γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών.

Η μεσοπρόθεσμη στρατηγική του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων στο θέμα των Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών έχει χαραχθεί ύστερα από σχετική μελέτη που ολοκληρώθηκε το 2009 και η οποία συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ταμείο Μεταβατικής Διευκόλυνσης), κατά 78%. Η μελέτη, αφού εξέτασε τις ανάγκες των διαφόρων κυβερνητικών Υπηρεσιών, και λαμβάνοντας υπόψη τις ευρύτερες ανάγκες των δημοτικών Αρχών και του ιδιωτικού τομέα, πρότεινε την ανάπτυξη συγκεκριμένων Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών.

Ανάμεσα στους σχεδιασμούς της μελέτης συμπεριλαμβάνονταν συστήματα διαχείρισης στόλων δημόσιων μεταφορών και πληροφόρησης του κοινού, έκδοσης και ακύρωσης εισιτηρίων, συστήματα παρακολούθησης της κυκλοφορίας στο οδικό δίκτυο σε πραγματικό χρόνο, ανίχνευσης συμβάντων και ουρών.

Η εισαγωγή συστημάτων για διαχείριση των στόλων δημόσιων μεταφορών και πληροφόρησης του κοινού όπως και έκδοσης και ακύρωσης εισιτηρίων προνοείται στα συμβόλαια που έχουν υπογραφεί με τους έξι αναδόχους και αναμένεται η υλοποίηση τους μέχρι το τέλος του 2013.

Για την παρακολούθηση της κυκλοφορίας στο οδικό δίκτυο σε πραγματικό χρόνο, ανίχνευση συμβάντων και ουρών έχει δοθεί προτεραιότητα στο τμήμα του αυτοκινητοδρόμου Λευκωσίας – Λεμεσού, από την Αλάμπρα μέχρι τη Λευκωσία το οποίο έχει διαπλατυνθεί πρόσφατα σε έξι λωρίδες. Ως μέρος των εργασιών της διαπλάτυνσης έχουν κατασκευαστεί και οι κατάλληλες υποδομές.

Η Κύπρος είναι μέλος του Ευρωπαϊκού προγράμματος EASYWAY ΙΙ το οποίο χρηματοδοτείται από το ταμείο των διευρωπαϊκών δικτύων και έχει ως αποκλειστικό στόχο τον συντονισμό των δράσεων των κρατών μελών του για την υλοποίηση Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών. Συνολικά η Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύει πέραν των €100εκ. στην προγραμματική περίοδο 2011-2012 μέσω αυτού του προγράμματος. Η Κύπρος κέρδισε συγχρηματοδότηση για τρία έργα τα οποία κάλυπταν θέματα διαχείρισης του οδικού δικτύου, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, αλλά και θέματα πληροφόρησης και πολύ-τροπικού σχεδιασμού ταξιδίου. Δυστυχώς, λόγω της παρούσας οικονομικής κατάστασης, τα έργα αυτά δεν έχουν προχωρήσει προς υλοποίηση.

Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας Ελλάδα – Κύπρος, το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων προωθεί την υλοποίηση πιλοτικού και επεκτάσιμου συστήματος για τη Λευκωσία που θα παρακολουθεί και θα βοηθά στη διαχείριση της κυκλοφορίας. Το σύστημα θα δέχεται δεδομένα κυκλοφορίας από σταθερούς μετρητές, από συστήματα διαχείρισης στόλων, όπως επίσης και δεδομένα διαθεσιμότητας θέσεων στάθμευσης και προγραμματισμένων εργασιών στους δρόμους. Οι πληροφορίες σε σχέση με την κατάσταση της κυκλοφορίας και στάθμευσης θα διαχέονται στους οδηγούς μέσω ηλεκτρονικών πινακίδων και το διαδίκτυο. Το έργο είναι της τάξης των €807.000, συγχρηματοδοτείται κατά 80% και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στο 2014.

Παράλληλα, η Αρχή Λιμένων Κύπρου προωθεί έργο αξίας €2.4εκ. το οποίο συγχρηματοδοτείται κατά 50% από το πρόγραμμα ΜΙΕLLE. Στόχος του έργου είναι η υλοποίηση ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης λιμανιών το οποίο θα βελτιώσει τις υφιστάμενες υπηρεσίες, θα αυξήσει την παραγωγικότητα και την ασφάλεια. Θα συνδέεται, σε πρώτο στάδιο, με συστήματα που παρακολουθούν τη διακίνηση στο υπεραστικό οδικό δίκτυο και συγκεκριμένα στις προσβάσεις προς το λιμάνι Λεμεσού.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει ένθερμα την υλοποίηση Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών και έχει εκδώσει σχετική οδηγία το 2010 η οποία θέτει συγκεκριμένους στόχους και υποχρεώσεις για τα κράτη μέλη. Για την Κύπρο ιδιαίτερη σημασία έχει η δημιουργία των κατάλληλων υποδομών που θα επιτρέπουν τη συλλογή πληροφοριών σε σχέση με τα δίκτυα μεταφορών, την επεξεργασία τους και τη διάχυση τους στις αρμόδιες Υπηρεσίες για αντιμετώπιση συμβάντων, στους χρήστες για επιλογή κατάλληλου μέσου ή/και διαδρομής και στους ιδιώτες για ανάπτυξη υπηρεσιών, όπως χάρτες πλοήγησης κτλ. Επίσης, σημαντική είναι η ανάπτυξη συστημάτων που βελτιώνουν την ασφάλεια του οδικού δικτύου και δίνουν τη δυνατότητα διεπαφής μεταξύ οχήματος και κεντρικού συστήματος. Το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων βρίσκεται στη διαδικασία ενσωμάτωσης της συγκεκριμένης ευρωπαϊκής οδηγίας στην εθνική νομοθεσία.

Η Κύπρος την 1η Ιουλίου 2012 αναλαμβάνει την Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στις 16 και 17 Ιουλίου το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων θα φιλοξενήσει τη Διυπουργική συνάντηση των αντίστοιχων Υπουργών Συγκοινωνιών και Τηλεπικοινωνιών με κύριο θέμα τα Ευφυή Συστήματα Μεταφορών. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στη δημιουργία ενός παν-ευρωπαϊκού συστήματος που θα διευκολύνει τον πολύτροπικό σχεδιασμό ταξιδίου – Multimodal Journey Planner. H σημερινή ημερίδα αποτελεί και σταθμό προετοιμασίας για αυτή τη συνάντηση.

Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ και στο θέμα της ευρύτερης συνεργασίας για την ανάπτυξη των Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών στη Κύπρο, την οποία θεωρώ ως ακρογωνιαίο λίθο της όλης προσπάθειας. Η σχετική μελέτη που έγινε για το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, με συγκεκριμένες εισηγήσεις, υπογράμμισε την αναγκαιότητα δημιουργίας ενός θεσμικού πλαισίου για τα Ευφυή Συστήματα Μεταφορών στην Κύπρο το οποίο θα θέτει τις βάσεις μιας πλατφόρμας συνεργασίας, τόσο μεταξύ των Υπηρεσιών του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα όσο και δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα.

Πιστεύω ότι η σημερινή ημερίδα αποτελεί μία μεγάλη ευκαιρία για να γίνει ουσιαστική συζήτηση γύρω από αυτό το θέμα και μπορεί να είναι το έναυσμα μιας διαδικασίας που θα οδηγήσει τελικά στη δημιουργία της απαραίτητης πλατφόρμας συνεργασίας, του «ITS CYPRUS».

Σας εύχομαι να έχετε μια παραγωγική ημέρα.