Είναι τιμή για μένα να παρευρίσκομαι σήμερα εδώ, σε αυτή την τόσο σημαντική αντικατοχική εκδήλωση με τίτλο «Προσκύνημα στην κατεχόμενη γη» που είναι αφιερωμένη και στους εννέα κατεχόμενους Δήμους της Κύπρου. Είναι τιμή για μένα να σμίξω απόψε μαζί σας τη φωνή μου για να διατηρήσουμε ζωντανές τις μνήμες των κατεχόμενων περιοχών μας.
Είμαστε εδώ για να προσκυνήσουμε νοερά, ν’ αγγίξουμε νοερά την κατεχόμενη γη μας, τη γη που αντιστάθηκε σε δεκάδες κατακτητές κατά τη χιλιόχρονη ιστορία αυτού του τόπου και που σήμερα αντιστέκεται, παλεύει ενάντια στο χρόνο και τη φθορά, παραμένει να φυλάει τις Θερμοπύλες γιατί, απλά, όπως λέει ο Γιώργος Σεφέρης, «η γη δεν έχει κρικέλια για να την πάρουν στο ώμο και να φύγουν». Ο κορυφαίος μας ποιητής Κώστας Μόντης καταθέτει με το δικό του συμβολισμό στην Κυπριακή διάλεκτο τούτη τη διαχρονική αντίσταση: «Χρόνια σκλαβκιές ατέλειωτες- τον πάτσον τζιαι τον κλώτσον τους. Εμεις τζιαμαί: Ελιές τζιαι τερατσιές πάνω στο ρότσον τους».
Κάθε χρόνο τέτοια περίοδο η μνήμη στρέφεται γεμάτη πόνο και οδύνη στην κατάληψη της Ακανθού, της Αμμοχώστου, του Καραβά, της Κερύνειας, της Κυθραίας, της Λαπήθου, του Λευκόνοικου, της Λύσης και της Μόρφου και όλων των κατεχόμενων περιοχών μας. Στρέφεται στα αρχαία μνημεία, τις εκκλησιές και τα μοναστήρια μας, στρέφεται στον περήφανο Πενταδάκτυλο, στις ακρογιαλιές και τους καταπράσινους κάμπους, που κρατούμε τις μνήμες τους ολοζώντανες και αξεθώριαστες από το χρόνο.
Πέρασαν 37 ολόκληρα χρόνια και εμείς πεισματικά πολεμούμε τη λήθη και δεν αφήνουμε την κόπωση, την απελπισία και την απογοήτευση να μας κυριεύσουν. Έστω κι’ αν έφυγαν ήδη πολλοί, παίρνοντας μαζί τους την πίκρα και τον πόνο που έμεινε αγιάτρευτος ως που η πνοή τους χάθηκε για πάντα, μένουμε εμείς προσηλωμένοι στο τάμα της επιστροφής και μεταλαμπαδεύουμε στα παιδιά μας το ιστορικό χρέος. Μεγάλη η ευθύνη και ο όρκος που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά δια μέσου των αιώνων για να κρατήσουμε τον τόπο τούτο λέφτερο δεν παραγράφεται, γιατί η ρήση του ποιητή έρχεται συνεχώς να μας θυμίζει πως « τούτο το χώμα είναι δικό τους και δικό μας, δεν μπορεί κανείς να μας το πάρει».
Οι εννέα κατεχόμενοι δήμοι, όπως και οι υπόλοιπες υπό κατοχή περιοχές μας, έχουν υποστεί ανεπανόρθωτα την οργή του κατακτητή σε μια προσπάθεια διαγραφής της μακραίωνης ιστορίας και του χριστιανικού χαρακτήρα της Κύπρου. Μεγάλης ιστορικής αξίας εκκλησιαστικά οικοδομήματα έχουν βεβηλωθεί, αρχαιολογικοί χώροι που λάμπρυναν με το μεγαλείο τους την πλούσια πολιτιστική μας παράδοση έχουν λεηλατηθεί, ενώ εικόνες και ιερά εκκλησιαστικά κειμήλια έχουν κλαπεί και διοχετευτεί παράνομα στις αγορές του εξωτερικού.
Η προσπάθεια του τούρκου εισβολέα και της κατοχικής δύναμης όλα αυτά τα χρόνια ήταν να διαγράψει και ει δυνατό να απαλείψει εντελώς οτιδήποτε θυμίζει τον ελληνικό και χριστιανικό χαρακτήρα των κατεχόμενων περιοχών.
Γι’ αυτό άλλαξε όλα τα τοπωνύμια που διατηρούνταν για αιώνες περήφανα και κανένας από τους προηγούμενους κατακτητές δεν τόλμησε να τα αλλοιώσει.
Γι’ αυτό βεβήλωσε, ρήμαξε και σύλησε θρησκευτικούς τόπους λατρείας, όπως τον Άγιο Θεμωνιανό στη Λύση, την εκκλησία του Αγίου Ανδρονίκου στην Κυθραία, την εκκλησία της Παναγίας Χρυσοπολίτισσας στην Κερύνεια, η Μονή της Παναγίας Αχειροποιήτου στον Καραβά, την εκκλησία της Παναγίας Χρυσοσπηλιώτισσας στην Αμμόχωστο, την εκκλησία της Παναγίας Περγαμηνιώτισσας στην Ακανθού, το Μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας στη Λάπηθο, το ναός του Αγίου Γεωργίου στη Μόρφου, την εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο Λευκόνοικο και εκατοντάδες άλλες εκκλησίες και Μοναστήρια που μένουν σήμερα βουβά και ρημαγμένα στο έλεος της φθοράς και της καταστροφής.
Γι’ αυτό κουβάλησε και συνεχίζει να κουβαλά εποίκους για να αλλάξει τον δημογραφικό χαρακτήρα των κατεχόμενων περιοχών, ως και εάν με την μαζική εισροή τους μπορεί να παραχαραχθεί η ιστορία χιλιάδων χρόνων αυτού του τόπου. Γι’ αυτό κτίζει ανελέητα πάνω σε ελληνοκυπριακές περιουσίες δημιουργώντας με νέα τετελεσμένα επιπρόσθετα εμπόδια για τη λύση του πολιτικού προβλήματος, Γι’ αυτό εκδίωξε σχεδόν όλους τους εναπομείναντες εγκλωβισμένους από τα χωριά τους και συνεχίζει να συντηρεί απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης τους.
Όμως, ο λαός μας αρνείται να συμβιβαστεί με τα τετελεσμένα της εισβολής και της κατοχής, αρνείται να αφήσει τις μνήμες να ξεθωριάσουν, αρνείται να αποκοπεί από τις ρίζες των προγόνων μας που μεγαλούργησαν για αιώνες στη Σαλαμίνα, στους Σόλους, στην Έγκωμη, στην Χερσόνησο των Αγίων Καρπασία, στη Λάμπουσα, στην Κερύνεια, στην Αμμόχωστο.
Οι κατεχόμενες περιοχές μας προβάλλουν ως σύμβολο προσήλωσης στις πανανθρώπινες αξίες, ως σύμβολο αντίστασης στις πολιτικές σκοπιμότητες και ως λάβαρο του αγώνα για επιστροφή. Με υπομονή και επιμονή, αλλά και αποφασιστικότητα ο λαός μας αγωνίζεται, ελπίζει και προσδοκά τον ερχομό της πολυπόθητης εκείνης μέρας που δεν θα μεταβαίνουμε στη Μόρφου, στη Κερύνεια, στην Αμμόχωστο, στην Ακανθού, τον Καραβά, τη Λύση, τη Λάπηθο, την Κυθραία και το Λευκόνοικο και σε όλες τις άλλες κατεχόμενες μας περιοχές ως απλοί επισκέπτες, αλλά θα ζούμε εκεί, μόνιμα ριζωμένοι στους τόπους των προγόνων μας.
Ο τόπος μας και ο λαός μας κράτησε ανέπαφο το χαρακτήρα του για αιώνες, παρά το πέρασμα δεκάδων κατακτητών. Όπως γράφει για την Κύπρο ο εθνικός μας ποιητής από το κατεχόμενο Λευκόνοικο, Βασίλης Μιχαηλίδης:
«Ήμουν δεντρόν που στέκετουν στο ρέμαν τους ανέμους,
τζι όσοι τζι αν ήρταν πάνω μου ανέμοι τζι αν εδώσαν,
ήταν οι ρίζες μου βαθκιά τζιαι δεν με ξεριζώσαν.»
Ο λαός μας έχει μάθει να επιβιώνει και να αντέχει στα δεινά που σκόρπισαν στο πέρασμα οι κατακτητές. Γαλουχήθηκε με το νάμα της θυσίας χιλιάδων ηρώων που έπεσαν μαχόμενοι για να προασπίσουν αρχές και ιδανικά, που έδωσαν ότι πολυτιμότερο είχαν για να υπερασπιστούν τα πάτρια χώματα. Τους τιμούμε σήμερα, τους τιμούμε παντοτινά και υποκλινόμαστε μπροστά στο μεγαλείο της ψυχής τους.
Το τραγικό εκείνο καλοκαίρι του 1974, η Κύπρος δέχθηκε ξανά ορδές κατακτητή στο ήδη πληγωμένο κορμί της. Αυτή τη φορά, όμως, οι συνέπειες ήταν τραγικότερες από ποτέ άλλοτε. Ο οδοστρωτήρας της τουρκικής εισβολής πέρασε κυριολεκτικά πάνω από πόλεις και χωριά καίγοντας και καταστρέφοντας. Το 1977 είχα αποπειραθεί να αποτυπώσω αυτή την πύρινη πορεία του Αττίλα σ’ αυτούς τους λίγους στίχους:
«Οι ορδές με τα πύρινα κράνη
σκέπασαν τις πλατειές με ίσκιους
κι οι κραυγές βουίζαν απόγνωση.
Καμένα κορμιά
ο φόβος
ο θάνατος
κι οι κάμποι γιομίζαν σταυρούς.
Η πορεία θρυμματισμένη
σερνόταν μες’ από στρώματα καπνού προς το νότο,
κουβαλώντας στους ώμους
τους νεκρούς
τους λαβωμένους
και τον Αιώνιο Νόστο».
Αυτές οι πύρινες ορδές πέρασαν και πάνω από τις ψυχές των ίδιων των ανθρώπων, ισοπεδώνοντας στο διάβα του τα πάντα. Ξεριζωμός, θάνατος, εξαφανίσεις, βιασμοί και το νησί μοιράζεται στα δύο, φλεγόμενο μέσα στην οδύνη και τη συμφορά. Περήφανοι νοικοκυραίοι που είχαν με τον ιδρώτα και το μόχθο τους αποκτήσει το βιός τους, βρέθηκαν ξαφνικά αποστερημένοι των πολυτιμότερων αγαθών στη ζωή. Έχασαν συγγενείς και συγχωριανούς, τα σπίτια και τις περιουσίες τους, τη συνοχή της οικογένειας και της κοινωνίας, των πόλεων και των χωριών όπου ζούσαν.
Ένας στους τρεις Ελληνοκύπριους έζησε αυτές τις εφιαλτικές στιγμές κι αυτοί που δεν κατέληξαν πρόσφυγες ένιωσαν την οδύνη των συμπατριωτών τους και την απειλή του κατακτητή που πατούσε πια τα ιερά χώματα της πατρίδας τους, ελάχιστα μόνο χιλιόμετρα από τα δικά τους μέρη. Η Κύπρος τις μέρες εκείνες ήταν ένας πελώριος προσφυγικός καταυλισμός, με τον πανικό και τον πόνο να διαγράφεται στα πρόσωπα όλων.
Όμως, μέσα από τις στάχτες και τα ερείπια αναδύθηκε η δύναμη και το πείσμα της επιβίωσης, κληροδότημα χιλιετηρίδων. O λαός μας κατόρθωσε το ακατόρθωτο και όχι μόνο δεν λύγισε, αλλά αναδύθηκε μέσα από τις στάχτες, σήκωσε το κεφάλι ψηλά, ανασκουμπώθηκε, δούλεψε σκληρά, ανοικοδόμησε μέσα από τα ερείπια την σμπαραλιασμένη οικονομία και εδραίωσε την διεθνή υπόσταση του κράτους του, που σήμερα είναι ισότιμο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Παραμένει όμως σε εκκρεμότητα για 37 ολόκληρα χρόνια η λύση του πολιτικού προβλήματος, που θα επέλθει μέσα από την επανένωση της πατρίδας μας και του λαού μας, ο οποίος παρά τις απογοητεύσεις είναι αποφασισμένος να συνεχίσει να στοχεύει ακούραστα και να στηρίζει μια λύση που πραγματικά θα επανενώνει την Κύπρο και θα αποκλείει ξένες παρεμβάσεις, ξένους στρατούς και εποίκους, στη βάση του πλαισίου που συμφωνήθηκε μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων και υιοθετήθηκε και επαναβεβαιώθηκε επανειλημμένα με αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών.
Προσβλέπουμε σε μια κοινή πατρίδα με τους τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας, όπου θα διασφαλίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και θεμελιώδεις ελευθερίες ολόκληρου του Κυπριακού λαού και θα παρέχονται όλες οι προϋποθέσεις για ευημερία και προκοπή, σε συνθήκες ειρήνης, ασφάλειας και συνεργασίας.
Αυτό είναι το όραμα που εμείς τρέφουμε για την Κύπρο μας. Αυτή είναι η Κύπρος που θέλουμε να παραδώσουμε στα παιδιά και στα εγγόνια μας. Αυτό είναι το όραμα για την εκπλήρωση του οποίου θα συνεχίσουμε τον αγώνα μας. Παραμένουμε πιστά προσηλωμένοι στον στόχο της αποτίναξης της κατοχής. Παραμένουμε πιστοί προς τον όρκο της ελευθερίας και της δικαίωσης. Παραμένουμε ριζωμένοι στις συλλογικές μνήμες που κληροδοτήσαμε από τους προγόνους μας.
Ο δικός μας κορυφαίος ποιητής Θοδόσης Πιερίδης που τραγούδησε μέσα από τους στίχους του τη λεφτεριά, την ειρήνη και τη δικαιοσύνη, μιλώντας για την πολυτάραχη ιστορία της Κύπρου μας δίνει το μήνυμα που παραμένει διαχρονικός φάρος για τις γενιές των Κυπρίων και με αυτό το μήνυμα θα ήθελα να ολοκληρώσω:
« Ήρθαν και φύγαν ένα-ένα τα κύματα της ιστορίας,
Ήρθαν και φύγαν, μα εμείς εμείναμε,
εμείς ο πληβείος αφέντης του τόπου,
εμείς που θα μείνουμε- κι ας έρχονται, ας φεύγουνε,
ας ορμούνε, ας παφλάζουν, ας σβήνουνε,
ένα-ένα τα κύματα της ιστορίας….»