Τιμούμε και μνημονεύουμε σήμερα τους αθάνατους ήρωες του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59 που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν υπερασπιζόμενοι τη γη που τους γέννησε και τους έθρεψε με την ιστορία, τους αγώνες, τις αρχές και τα ιδανικά του έθνους μας.

Η μικρή Κύπρος, στη μακρόχρονη ιστορία της γνώρισε πολλούς κατακτητές. Ο λαός μας κλήθηκε πολλές φορές να προασπίσει τα πάτρια εδάφη για να αντισταθεί στην κατοχή και την τυραννία, τόσο στο απώτερο παρελθόν όσο και στη νεότερη και πιο σύγχρονη περίοδο της μακραίωνης αλλά και γεμάτης αγώνες και θυσίες ιστορίας μας.

Στους αγώνες αυτούς για ελευθερία και εθνική αξιοπρέπεια ο λαός μας αξιώθηκε και ήταν πραγματικά ευλογημένος να βγουν μέσα από τα σπλάχνα του ήρωες που με τις πράξεις τους αναδείχθηκαν και ξεχώρισαν για το μεγαλείο της ψυχής, τα ιδανικά, τις αξίες και την αυτοθυσία τους. Τέτοια φωτεινά παραδείγματα στο στερέωμα των ηρώων της σύγχρονης ιστορίας μας υπήρξαν και οι ήρωες που τιμούμε σήμερα.

Ο αγώνας του 1955-1959 καταξιώθηκε στην ιστορία ως ένας λαϊκός ξεσηκωμός ενάντια στην πανίσχυρη τότε αποικιοκρατική δύναμη της Βρετανίας, η οποία αρνείτο να παραχωρήσει στον κυπριακό λαό το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης και την ελευθερία να αποφασίσει ο ίδιος την πορεία του στην ιστορία, δικαίωμα που απολάμβαναν όλοι οι άλλοι ευρωπαϊκοί λαοί. Ο αγώνας ήταν άνισος και το αίμα που χύθηκε πολύ, τα βασανιστήρια απάνθρωπα, η καταπίεση του λαού αφόρητη. Το πείσμα όμως του λαού μας για ελευθερία και η θυσία των αγωνιστών του 1955-1959, είχε ως τελικό αποτέλεσμα τον τερματισμό της επαίσχυντης και απαρχαιωμένης αγγλικής αποικιοκρατικής κατοχής του νησιού και την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κύπρου.

Ο μεγάλος μας ήρωας Ανδρέας Δημητρίου που είχε γεννηθεί το 1934 στον Άγιο Μάμα, ήταν τότε μόλις 21 χρόνων. Ήταν Γραμματέας της Συντεχνίας των Αχθοφόρων της ΣΕΚ στην Αμμόχωστο και διακρινόταν για την εργατικότητα, την πρωτοβουλία και τη φιλοπατρία του. Εντάχθηκε από τους πρώτους στη δύναμη της ΕΟΚΑ και ανέπτυξε σημαντική αγωνιστική δράση με τις ομάδες της Αμμοχώστου. Επιστέγασμα της δράσης του ήταν η αρπαγή όπλων από τις στρατιωτικές αποθήκες του λιμανιού της Αμμοχώστου, στις αρχές του Δεκεμβρίου του 1955, τα οποία προωθήθηκαν σε διάφορες αντάρτικες ομάδες.

Σε μια επιχείρηση κατά την οποία είχε οδηγίες να εκτελέσει έναν Άγγλο πράκτορα, ο Ανδρέας βρέθηκε αντιμέτωπος με Άγγλους στρατιώτες, οι οποίοι κατάφεραν να τον συλλάβουν όταν το όπλο του έπαθε εμπλοκή. Τον έκλεισαν στις Κεντρικές Φυλακές και τον καταδίκασαν σε θάνατο διά απαγχονισμού. Απαγχονίστηκε με τον άλλο μεγάλο μας ήρωα Μιχαλάκη Καραολή στις 10 Μαΐου 1956. Και οι δύο μας ήρωες βάδισαν προς το θάνατο με περισσό θάρρος και με ένα πλατύ χαμόγελο που δήλωνε ικανοποίηση γιατί θυσιάζονταν για τα πιστεύω τους, για την πατρίδα.

Ο Ανδρέας Δημητρίου, τάφηκε στα Φυλακισμένα Μνήματα μαζί με επτά άλλους συναγωνιστές του που ανήκουν και αυτοί στο φωτεινό στερέωμα των ηρώων του 55-59 που επίσης απαγχονίστηκαν από τους Άγγλους κατακτητές και έσυραν το χορό των Αθανάτων, τον Μιχαλάκη Καραολή, τον Ανδρέα Ζάκο, τον Ιάκωβο Πατάτσο, τον Χαρίλαο Μιχαήλ, τον Μιχαήλ Κουτσόφτα, τον Στέλιο Μαυρομμάτη, τον Ανδρέα Παναγίδη και τον Ευαγόρα Παλικαρίδη, καθώς επίσης και με άλλους τέσσερις ήρωες που έπεσαν στο πεδίο της μάχης και τάφηκαν επίσης στο Κοιμητήριο των φυλακών, τον Γρηγόρη Αυξεντίου, τον Μάρκο Δράκο, τον Στυλιανό Λένα και τον Κυριάκο Μάτση. Σε αυτούς τους γίγαντες του ηρωισμού και της αυτοθυσίας συμπεριλαμβάνεται και ο δικός σας αλλά και ολόκληρης της Κύπρου μεγάλος ήρωας Ανδρέας Δημητρίου που αποτελεί μια σημαντική και φωτεινή μορφή του αγώνα που θα μας εμπνέει πάντα και θα μας καθοδηγεί.

Ο Μιχάλης Κουκκής, ο δεύτερος ηρωικός αγωνιστής του Αγίου Μάμαντος που τιμούμε σήμερα, γεννήθηκε το 1922 στο Πραστειό της Αμμοχώστου. Σε ηλικία μόλις 17 ετών κατατάχθηκε στο βρετανικό συμμαχικό στρατό και πολέμησε κατά την περίοδο του 1940 στο Ελληνικό Μέτωπο. Παντρεύτηκε την Αθηνά από τον Άγιο Μάμα και έκτοτε είχε εγκατασταθεί στην κοινότητα την οποία τίμησε με τη θυσία, την αγωνιστικότητα και τον ηρωισμό του.

Με την έναρξη του αγώνα το 1955 και σε ηλικία μόλις 33 χρόνων, στρατεύτηκε στις τάξεις της ΕΟΚΑ. Διατηρούσε κρησφύγετο στο σπίτι του όπου μαζί με τη σύζυγό του Αθηνά, που και αυτή ήταν μυημένη στον αγώνα, φιλοξενούσαν πολλούς αγωνιστές, περιλαμβανομένου και του μεγάλου ήρωά μας του Σταυραετού του Μαχαιρά, του Γρηγόρη Αυξεντίου. Λάμβανε επίσης μέρος στην κατασκευή πολεμικού υλικού χειροβομβίδων και ναρκών, τα οποία απέκρυβαν στο κρησφύγετο και τα διένειμαν στις αντάρτικες ομάδες, ενώ ήταν παράλληλα σύνδεσμος και οδηγός.

Για τη συμμετοχή του στον αγώνα και τη δράση του προδόθηκε τον Ιανουάριο τους 1957. Όταν οι Άγγλοι περικύκλωσαν το σπίτι του για να τον συλλάβουν, κατάφερε να διαφύγει και να βγει αντάρτης στο βουνό. Εκεί για μήνες επέδειξε την απαράμιλλη γενναιότητά του και την αγάπη του για την πατρίδα. Έχασε τη ζωή του στο καθήκον μετά από μάχη που έδωσε εναντίον των Άγγλων, όταν η καρδιά του έπαψε να χτυπά από ανακοπή στις 7 Οκτωβρίου του 1958. Η σύζυγος του Αθηνά Κουκκή συνέχισε την ενεργό δράση της στην ΕΟΚΑ και την προσφορά της στον απελευθερωτικό αγώνα μέχρι και τη λήξη του.

Ο Μιχάλης Κουκκής υπήρξε πρότυπο αληθινού ήρωα, που θυσίασε τη ζωή του στο βωμό του αγώνα για την ελευθερία και την εθνική αξιοπρέπεια. Παραδειγματιζόμαστε από το μεγαλείο του και μας καθοδηγεί η αποφασιστικότητα και το πείσμα του για την ελευθερία και τη δικαίωση.

Για τον Μιχαλάκη Καραολή τι να πει κανείς και να μην βουρκώσει, αλλά και ταυτόχρονα να φουντώσει από περηφάνια. Ο Καραολής γεννήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1933 στο Παλαιχώρι. Καταγόταν από αγροτική οικογένεια που είχε ζήσει τη φτώχια και τη στέρηση που μάστιζε την αγροτική κυρίως Κύπρο τη δεκαετία του ’40 και του ’50. Γονείς του ήταν ο Σάββας και η Παναγιώτα Καραολή και ο Μιχαλάκης ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας.

Ο Καραολής ήταν άριστος μαθητής και αθλητής δρόμου. Μετά την αποφοίτησή του με άριστα από την Αγγλική Σχολή διορίστηκε στη Δημόσια Υπηρεσία και πριν ακόμα την 1η Απριλίου 1955 εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ και άρχισε δράση, σε ηλικία μόλις 22 χρόνων. Δούλεψε στο τμήμα πληροφοριών της Οργάνωσης, στη μεταφορά και απόκρυψη οπλισμού και ανέλαβε βομβιστικές επιθέσεις εναντίον των αποικιοκρατών σε καίρια σημεία της Λευκωσίας.

Ο Μιχαλάκης Καραολής συνελήφθηκε τον Αύγουστο του 1955 από τους Άγγλους σε ενέδρα ενώ ετοιμαζόταν να ενωθεί με τις ομάδες του Γρηγόρη Αυξεντίου και φυλακίστηκε στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας. Κατηγορήθηκε για φόνο και καταδικάστηκε σε θάνατο στις 28 Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου. Μαζί με τον Ανδρέα Δημητρίου ήταν τα δυο παλικάρια που ανέβηκαν πρώτοι στην αγχόνη, οι δύο πρωτομάρτυρες του κυπριακού αγώνα. Λίγο πριν τον απαγχονισμό του είχε εξομολογηθεί στον ιερέα των φυλακών και κοινώνησε. Τα τελευταία του λόγια ήταν: « Εμένα δεν πρέπει να με λυπάστε, αφού εγώ δεν βρίσκω λόγο για να με κλαίω, ούτε οι συγγενείς μου δεν πρέπει να με κλαίνε». Αυτά τα αγέρωχα λόγια μου φέρνουν στη μνήμη τους υπέροχους στίχους του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη από το άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας: «Ήταν ωραίο παιδί…Ήταν γερό παιδί…Δεν έκλαψαν. Γιατί να κλάψουν; Ήταν γενναίο παιδί».

Τιμούμε σήμερα την ηρωική θυσία των παλικαριών του Αγίου Μάμαντος και του Μιχαήλ Καραολή και υποκλινόμαστε στην απαράμιλλη αγωνιστικότητα, το σθένος και τη θυσία τους. Οι αξίες και τα ιδανικά για τα οποία έδωσαν τη ζωή τους μας επιβάλλουν να τους έχουμε πάντα ζωντανούς στη μνήμη μας και να μεταλαμπαδεύσουμε στις νέες γενιές των Κυπρίων τη λάμψη από την προσφορά τους στην πατρίδα.

Καλούμαστε να συνεχίσουμε τον αγώνα που εκείνοι χάραξαν, να κρατήσουμε άσβεστη τη δάδα του πάθους και της ανιδιοτελούς αγάπης προς την πατρίδα, με το ίδιο σθένος και την ίδια αποφασιστικότητα όπως οι ήρωές μας, μέχρι την ημέρα της δικαίωσης, της επανένωσης και της πλήρους ελευθερίας της πατρίδας μας.

Ξεκάθαρος στόχος μας, είναι η επίτευξη βιώσιμης και λειτουργικής λύσης στο Κυπριακό που θα τερματίσει την τουρκική κατοχή μεγάλου μέρους της πατρίδας μας. Λύση που θα στηρίζεται στα περί Κύπρου Ψηφίσματα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και στις αρχές του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου, χωρίς ξένα στρατεύματα, χωρίς επεμβατικά δικαιώματα, χωρίς εποίκους. Μιας λύσης που θα συμφωνηθεί από τους Κυπρίους και θα ικανοποιεί τα οράματα των ίδιων των Κυπρίων και όχι οποιασδήποτε άλλης χώρας ή λαού. Μιας λύσης που θα επανενώσει το έδαφος, τον λαό, τους θεσμούς, την κοινωνία και την οικονομία του κράτους, στο πλαίσιο μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας και θα διασφαλίζει τη μία κυριαρχία, τη μία διεθνή προσωπικότητα, τη μία υπηκοότητα και την ενότητα του κράτους, αλλά κατά κύριο λόγο θα διασφαλίζει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες για ολόκληρο τον κυπριακό λαό.

Μόνο με τη λύση και την επανένωση θα εκπληρώσουμε το χρέος που οφείλουμε όλοι στους αθάνατους ήρωές μας που θυσιάστηκαν για να είμαστε εμείς ελεύθεροι. Μόνο τότε ο Ανδρέας Δημητρίου, ο Μιχάλης Κουκκή και ο Μιχαήλ Καραολής που έπεσαν «υπέρ πίστεως και πατρίδος» για μια Κύπρο ανεξάρτητη, ελεύθερη και δημοκρατική θα αναπαυθούν.

Αιωνία θα είναι η μνήμη τους και Αθάνατοι θα παραμείνουν στο στερέωμα των Ηρώων.