Ο Υπουργός Συγκοινωνιών και Έργων κ. Νίκος Νικολαϊδης, μιλώντας σήμερα σε συνέντευξη Τύπου με την ευκαιρία υπογραφής τριών συμβολαίων ύψους €17 εκ. από το Υπουργείο Συγκοινωνιών είπε, μεταξύ άλλων, τα εξής:
«Με την ευκαιρία της υπογραφής των τριών σημερινών συμβολαίων συνολικού ύψους €17 εκ., θα ήθελα να κάνω μια γενικότερη αναφορά σε ό,τι αφορά στα αναπτυξιακά έργα και στην πρόοδο υλοποίησής τους με βάση την πρόσφατη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Πρόκειται για μια απόφαση που, ουσιαστικά, αφορά στην επίσπευση και την αύξηση του ποσοστού εκτέλεσης έργων.
Η αύξηση του ποσοστού εκτέλεσης των αναπτυξιακών έργων που αφορούν στον κατασκευαστικό κλάδο θα επιδιωχθεί σε δύο τομείς. Ο ένας τομέας είναι η αύξηση του ποσοστού υλοποίησης των αντίστοιχων δαπανών για κάθε έργο του αναπτυξιακού προϋπολογισμού. Στόχος μας είναι να αυξήσουμε το ποσοστό υλοποίησης των αναπτυξιακών δαπανών για κάθε έργο σε ποσοστό πέραν του 80%. Παραδοσιακά, ο αριθμός αυτός κυμαίνεται κάτω του 70%.
Ο δεύτερος τομέας είναι οι επιπρόσθετες δαπάνες είτε για την υλοποίηση έργων που είναι εγκεκριμένα στον προϋπολογισμό πέραν του ποσοστού που υπάρχει στον προϋπολογισμό.
Με βάση τα πιο πάνω, το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, μέσω του Τμήματος Δημοσίων Έργων, που είναι το καθ’ ύλην αρμόδιο Τμήμα για την εκτέλεση αυτών των έργων, αναμένεται να προωθήσει την έναρξη εντός του 2009 αναπτυξιακών έργων, είτε οδικών είτε οικοδομικών είτε θαλάσσιων. Έργα τα οποία θα εκτελεσθούν τα αμέσως επόμενα χρόνια ενός συνολικού προϋπολογισμού πέραν των €300 εκ. Αναμένεται ότι για το 2009 τα ποσά που θα διατεθούν για την εκτέλεση αυτών των έργων που θα αρχίσουν φέτος θα ξεπεράσουν το ποσό των €100 εκ.
Συγκεκριμένα, τους επόμενους μερικούς μήνες θα αρχίσουν οι κατασκευαστικές εργασίες με βάση τον προγραμματισμό μας για περίπου 20 νέα οδικά έργα με προϋπολογισμό πέραν του €1 εκ. για κάθε έργο ανεβάζοντας το συνολικό προϋπολογισμό τους στα €200 εκ. Αυτά είναι μέρος των €300 εκ. που ανέφερα προηγουμένως. Από τα €200 εκ., τα €50 θα δαπανηθούν εντός του 2009.
Επίσης, θα προωθηθούν 16 συνολικά νέα οικοδομικά έργα, τα οποία αφορούν κυρίως κτηριακές υποδομές των Υπουργείων και άλλων κρατικών Υπηρεσιών, ενός συνολικού προϋπολογισμού που υπερβαίνει τα €100 εκ. Στόχος είναι όπως εντός του 2009 δαπανηθεί ποσό της τάξης των €30 εκ.
Ένα ιδιαίτερα σημαντικό κονδύλι των δαπανών για το 2009 είναι το κονδύλι των €7,4 εκ. που θα δοθεί απευθείας για έργα που θα εκτελέσουν κοινότητες και Δήμοι. Πρόκειται για έργα απαραίτητα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και θα τα εκτελέσουν οι ίδιες οι κοινότητες. Αυτά αναμένεται να αρχίσουν εντός του 2009. Πρέπει να αναφέρω ότι η ανταπόκριση των κοινοτήτων και των Δήμων ήταν πάρα πολύ μεγάλη μέχρι στιγμής. Υπάρχει μεγάλη προθυμία για να προωθηθούν, το συντομότερο δυνατόν, έργα οδικά, κτηριακά, οδικής ασφάλειας, εξωραϊσμού ή άλλων υποδομών που θα είναι χρήσιμες στις κοινότητες. Να υπενθυμίσω ότι το κονδύλι αρχικά στον προϋπολογισμό ήταν €3,4 εκ. και στο πλαίσιο της ενίσχυσης του κατασκευαστικού τομέα αυξήθηκε το κονδύλι αυτό κατά €4 εκ. επιπρόσθετα για την ενίσχυση των έργων που θα κάνουν οι Τοπικές Αυτοδιοικήσεις από μόνες τους.
Το ερώτημα και ταυτόχρονα η πρόκληση, είναι πώς θα επισπευσθούν αυτά τα έργα και πώς θα αυξηθεί το ποσοστό υλοποίησής τους. Είναι ένα ερώτημα που υπερβαίνει ασφαλώς τη σημερινή οικονομική κατάσταση, αλλά αποκτά ιδιαίτερη σημασία εν όψει ακριβώς της σημερινής οικονομικής κατάστασης. Το ερώτημα είναι απλό και η απάντηση είναι απλή. Η υλοποίηση είναι, ασφαλώς, εξαιρετικά δύσκολη και είναι, χωρίς αμφιβολία, η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει σήμερα τόσο η Κυβέρνηση όσο και ειδικότερα το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων και το αρμόδιο Τμήμα Δημοσίων Έργων, που έχουν και την αρμοδιότητα εκτέλεσης έργων του δημοσίου. Αν απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό με επιτυχία, θα έχουν επιτυχία και τα μέτρα τόνωσης της οικονομίας που αφορούν στον κατασκευαστικό τομέα. Ταυτόχρονα, όμως, με την επιτυχία τόνωσης των μέτρων για τον κατασκευαστικό τομέα θα έχουμε εκπληρώσει και ένα μεγαλύτερο και, ίσως, διαχρονικότερο στόχο: το στόχο του να κάνουμε πιο αποτελεσματική την εκτέλεση των δημοσίων έργων και να ανατρέψουμε ριζικά τη μέχρι σήμερα γνωστή αναποτελεσματική εκτέλεση δημοσίων έργων από το δημόσιο.
Οι τρόποι επίσπευσης και αύξησης του ποσοστού εκτέλεσης αναζητούνται μέσα από τις πιο κάτω ενέργειες:
· Την επαρκή στελέχωση των αρμόδιων Τμημάτων. Με έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου προωθείται η πρόσληψη πέραν των 100 πολιτικών μηχανικών, αρχιτεκτόνων, επιμετρητών και άλλων ειδικών για να διεκπεραιώσουν τις διαδικασίες προσφοροδότησης, παρακολούθησης και εκτέλεσης των έργων αυτών.
· Την απλοποίηση και την επίσπευση των διαδικασιών που αφορούν στην εμπλοκή των διαφόρων κυβερνητικών Τμημάτων και Υπηρεσιών. Ουσιαστικά, θα επιδιωχθεί η έναρξη των διαφόρων σταδίων ενός έργου νωρίτερα από ό,τι συνήθως αρχίζει. Αυτή είναι η μια αρχή. Η δεύτερη αρχή είναι να επιδιωχθεί η παράλληλη εκτέλεση αυτών των σταδίων και όχι η διαδοχική, όπως γινόταν παραδοσιακά. Θα προχωρήσουμε σε εκείνες τις ρυθμίσεις που θα επιτρέπουν την αλληλοεπικάλυψη των διαφόρων σταδίων.
· Θα πρέπει να επιδιωχθεί ο αποτελεσματικότερος συντονισμός και η διασύνδεση των υπηρεσιών κοινής ωφελείας (ηλεκτρισμός, τηλεπικοινωνίες, υδροδότηση) με την εκτέλεση των έργων μέσα από συμβατικές ρυθμίσεις, από ειδικά μνημόνια συνεργασίας, ώστε να μην υπάρχουν οι καθυστερήσεις που συνήθως παρατηρούνται.
· Την έμπρακτη αξιοποίηση νέων μεθόδων εκτέλεσης των έργων, όπως είναι η μελέτη – κατασκευή, μελέτη – κατασκευή - μακροχρόνια συντήρηση, ενοικιαγορά, κ.ά. Με αυτές τις μεθόδους επισπεύδεται, ουσιαστικά, ο τρόπος εκτέλεσης ενός έργου έστω και αν το κόστος αρχικά μπορεί, φαινομενικά, να είναι, ενδεχομένως, μεγαλύτερο. Εντούτοις, συνολικά, αν λάβει κανείς υπόψη το χρόνο έγκαιρης παράδοσης και αξιοποίησης του έργου, τότε ουσιαστικά ένα έργο μπορεί να είναι πολύ φθηνότερο από ό,τι αν αφεθεί να εκτελεστεί με την παραδοσιακή μέθοδο.
· Την εισαγωγή νέων όρων και ρυθμίσεων στα συμβόλαια εκτέλεσης των έργων που να προνοούν εσπευσμένη εκτέλεση έργων είτε με παράλληλη εργασία είτε με υπερωριακή εργασία είτε με τμηματοποίηση της εργασίας, ώστε το έργο να μπορέσει να διεκπεραιωθεί πολύ νωρίτερα.
Θέλω να εκφράσω την εκτίμησή μου προς τους συνεργάτες μας, τις εργοληπτικές εταιρείες, γιατί έχουμε την πλήρη κατανόησή τους για αυτά τα μέτρα. Έχουμε συζητήσει μαζί τους και θεωρούν και αυτοί ότι μπορούν αυτά τα έργα να αποδώσουν. Πρέπει, επίσης, να πούμε ότι αυτές οι προσπάθειές μας έχουν ήδη αποδώσει. Αναφέρω τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα:
α) Ο ανισόπεδος κόμβος παρά το ΓΣΠ, ένα έργο της τάξης των €27 εκ. Το έργο έχει προσφοροδοτηθεί τρείς μήνες νωρίτερα με ένα χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης του έργου 18 μήνες νωρίτερα χρησιμοποιώντας αυτές τις νέες ρυθμίσεις, από ό,τι ήταν αρχικά προγραμματισμένο.
β) Η πέμπτη και έκτη λωρίδα του αυτοκινητόδρομου από την Αλάμπρα μέχρι την είσοδο της μείζονος Λευκωσίας. Πρόκειται για ένα έργο της τάξης των €30 εκ. που προσφοροδοτείται το Μάρτιο με ένα, επίσης, εσπευσμένο χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης.
γ) Ο κάθετος δρόμος που θα ενώνει το λιμάνι της Λεμεσού με τον αυτοκινητόδρομο Λεμεσού Πάφου. Είναι ένα τεράστιο έργο που, μαζί με τον υπόνομο των όμβριων υδάτων, θα λύσει το πρόβλημα της δυτικής Λεμεσού και ανέρχεται στα €66 εκ. Το έργο θα μοιραστεί σε τρία μικρότερα συμβόλαια για να τα διαχειριστεί το Τμήμα Δημοσίων Έργων με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η προσφοροδότηση του πρώτου τμήματος θα αρχίσει τον επόμενο μήνα.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι αυτές οι διαδικασίες για αυτά τα μεγάλα έργα ενός συνολικού ποσού που πλησιάζει τα €100 εκ. έχουν ήδη φέρει τα πρώτα αποτελέσματα.
Οφείλω να πω ότι η πιο πάνω εργασία είναι πραγματικά ένα τεράστιο έργο και θέλω να επισημάνω ότι το έργο αυτό θα εκτελεστεί γιατί έχουμε να κάνουμε με συνεργάτες που τους διακρίνει η ευσυνειδησία και ο επαγγελματισμός. Τόσο τα στελέχη του Τμήματος Δημοσίων Έργων όσο και τα στελέχη του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων - πρέπει να αναφέρω ότι είναι δεκάδες τα στελέχη μας που εργάζονται καθημερινά δεκαεξάωρα χωρίς καμιά υπερωριακή αμοιβή - το κάνουν γιατί αισθάνονται ότι είναι καθήκον τους. Δεν κάνουν τίποτα περισσότερο από το καθήκον τους και οφείλω να το αναφέρω.
Θέλω, επίσης, να αναφερθώ σε ένα ζήτημα εξαιρετικά σημαντικό που αναδείχθηκε τις τελευταίες μέρες στα ΜΜΕ. Είναι το θέμα των διαδικασιών προσφοροδότησης των έργων αυτών. Θέλω να τονίσω, με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο, ότι το θέμα της χρηστής διοίκησης για το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων είναι θέμα υπερθετικού βαθμού. Στο πλαίσιο της εκφρασμένης και διακηρυγμένης κυβερνητικής πολιτικής για το θέμα αυτό, όλες οι διαδικασίες, και ειδικότερα οι διαδικασίες προσφορών για δημόσια έργα, γίνονται σε πλήρη διαφάνεια με απόλυτη τήρηση της νομοθεσίας και των κανονισμών και με μόνο γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και κανένα ιδιωτικό συμφέρον. Για τη διασφάλιση των θεμάτων αυτών, πέραν της καλής μας πρόθεσης, ειδικά για αυτή την περίοδο της αυξημένης οικονομικής δραστηριότητας, έχουμε εγκαθιδρύσει αυξημένους μηχανισμούς ελέγχου για ενίσχυση των διαδικασιών εκτέλεσης των αναπτυξιακών έργων. Συγκεκριμένα, τα Δημόσια Έργα έχουν ενισχύσει τη διαδικασία για τους μηχανισμούς ελέγχου που έχουν ως Τμήμα. Να αναφέρω, επίσης, ότι τα Δημόσια Έργα, με δική τους πρωτοβουλία, έχουν ήδη ζητήσει από την αρμόδια Αρχή των δημοσίων συμβάσεων, δηλαδή το Γενικό Λογιστήριο, να τους επιτρέψουν να αναρτούν στο διαδίκτυο τις τιμές των προσφορών αμέσως μετά το άνοιγμά τους. Αυτό συνιστά σημαντικό μέτρο ενίσχυσης της διαφάνειας των διαδικασιών.
Επίσης, θα εγκαθιδρυθεί ενισχυμένος έλεγχος των διαδικασιών από τη Διεύθυνση Ελέγχου του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων, που πρέπει να πω ότι είναι το μόνο Υπουργείο που διαθέτει αυτή τη συγκεκριμένη υπηρεσία. Θα δημιουργηθεί ειδική ενισχυμένη ομάδα παρακολούθησης των μεγάλων αναπτυξιακών έργων για αυτή την περίοδο.
Θα υπάρχουν, επίσης, κάθε εβδομάδα – και ήδη έχουμε αρχίσει τις τρείς τελευταίες βδομάδες – συσκέψεις υπό την προεδρία του Υπουργού Συγκοινωνιών και Έργων, όπου θα γίνεται αναφορά σε κάθε πτυχή των έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Θα υπάρχει άμεση και συνεχής επικοινωνία και συνεργασία με την αρμόδια Αρχή δημοσίων συμβάσεων, δηλαδή το Γενικό Λογιστήριο, και το ΕΤΕΚ και τις εμπλεκόμενες επαγγελματικές οργανώσεις για εντοπισμό και επίλυση τυχόν προβλημάτων που θα προκύπτουν.
Ανεξάρτητα όμως από τα πιο πάνω, η μεγαλύτερη διασφάλιση της χρηστής εκτέλεσης των έργων είναι από τη μια η πολιτική απόφασή μας να κινηθούμε στο πλαίσιο της χρηστής διοίκησης και, ταυτόχρονα εξίσου σημαντική, είναι η εξασφάλιση που προκύπτει από την ακεραιότητα των αρμοδίων λειτουργών που τα διαχειρίζονται, κάτι για το οποίο ως Υπουργείο δεν έχουμε καμιά απολύτως αμφιβολία.
Να αναφέρω κάποια πρακτικά στοιχεία που καταδεικνύουν ότι ο στόχος για προσέλκυση του μέγιστου δυνατού αριθμού προσφοροδοτών που να αποκλείει με αυτό τον τρόπο είτε τα μονοπώλια είτε τα ολιγοπώλια, χωρίς φυσικά να υποβαθμίζεται η ποιότητα. Κατά κανόνα, το Τμήμα Δημοσίων Έργων, στα έργα που έχει προσφοροδοτήσει τον τελευταίο χρόνο, είτε τεχνικά είτε οικοδομικά έχουν ζητήσει και μάλιστα επί πληρωμή εταιρείες σε αριθμό από πέντε έως είκοσι για κάθε έργο. Αυτό σημαίνει ότι μια εταιρεία για να πληρώσει τα έγγραφα προσφορών είναι μέσα στις προδιαγραφές ως προσφοροδότης. Αυτό αποτελεί, κατά την άποψή μου, τεκμήριο διασφάλισης ευρύτερου και υγιούς ανταγωνισμού. Πρέπει να πω ότι, συνήθως, υποβάλλουν προσφορές από τρείς έως δέκα προσφοροδότες.
Κληθείς να σχολιάσει δημοσίευμα, σύμφωνα με το οποίο, μέσα από τη διαδικασία προσφοροδότησης του Ογκολογικού Τμήματος, φωτογραφίζεται συγκεκριμένος αρχιτεκτονικός οίκος, ο κ. Υπουργός είπε τα εξής:
Το Ογκολογικό Τμήμα είναι ένα έργο της τάξης των €22 εκ. Πρόκειται για ένα πολύ εξειδικευμένο έργο, το οποίο ο εργολάβος θα παραδώσει ολοκληρωμένο και δομικά και σ’ ό,τι αφορά τον ηλεκτρομηχανολογικό και ιατρικό εξοπλισμό. Άρα, οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι το δημόσιο θα πάρει εκείνο που θέλει. Δεν θα γίνει διασπάθιση του δημοσίου χρήματος. Για να το διασφαλίσουμε αυτό, τέθηκε μια πρόνοια στους όρους προσφορών που λέει ότι ο εργολάβος θα πρέπει να έχει ένα σύμβουλο αρχιτέκτονα, ο οποίος οφείλει να διασφαλίσει ότι θα έχει στην ομάδα των Συμβούλων του κάποιους οι οποίοι να έχουν σχέση και εμπειρία σε ό,τι αφορά στην εκτέλεση Ογκολογικών Κέντρων. Άρα, δεν αποκλείεται κανένας αρχιτεκτονικός οίκος από την Κύπρο, μπορεί, ένας σύμβουλος αρχιτέκτονας που θα συμμετέχει, να διασφαλίσει ότι στην ομάδα συμβούλων του υπάρχει κάποιος οίκος που να έχει εμπειρία σε αυτό το πολύ σημαντικό έργο, το οποίο δεν μπορούμε να διαχειριστούμε σαν ένα τυχαίο οικοδομικό έργο. Θεωρώ ότι μέσα από τη διαδικασία αυτή και μετά από τη διευκρίνιση που θα δώσουμε διασφαλίζεται πλήρως και η χρηστή διοίκηση, αλλά και η αποτελεσματικότητα αυτού που θέλουμε να πετύχουμε ως έργο.
Απαντώντας σε άλλη ερώτηση ο κ. Νικολαΐδης είπε τα εξής:
«Αναφορικά με το θέμα των αρχών που διέπουν τη διαχείριση του δημόσιου χρήματος, εκείνο που τονίσαμε ως Υπουργείο και τονίζουμε προς πάσα κατεύθυνση είναι ότι θέλουμε να τηρηθούν απόλυτα οι θεσμοί, απόλυτα οι διαδικασίες, απόλυτα οι πρόνοιες που προβλέπουν και για τις ειδικότητες και για τις γνώσεις και για την τεκμηρίωση και για την τεχνογνωσία των συμμετεχόντων. Όλες οι διαδικασίες πρέπει να τύχουν της έγκρισης και της Νομικής Υπηρεσίας ώστε να είμαστε σίγουροι ότι όλοι κινούνται μέσα στα θέσμια και στα επιβαλλόμενα νομικά πλαίσια. Έχουμε ακόμα μια επιθυμία: να κινηθούν όσο το δυνατόν πιο σύντομα αυτές οι διαδικασίες, όμως στο πλαίσιο της ανεξαρτησίας και της αντικειμενικότητας της κάθε διαδικασίας και επιτροπής».
Σε ερώτηση για το χρόνο κατασκευής του δρόμου Παραλιμνίου – Δερύνειας, ο Διευθυντής του Τμήματος Δημοσίων Έργων κ. Αλέκος Μιχαηλίδης είπε ότι ακόμα και να κλείσει εντελώς ο δρόμος, κατά τη διάρκεια της κατασκευής του, δεν μπορεί να εκτελεστεί σε δύο μήνες γιατί σε αυτό το δρόμο θα διεξαχθούν πάρα πολλές εργασίες. Συγκεκριμένα, θα γίνει διαπλάτυνση, θα υπάρξει ποδηλατόδρομος, πεζόδρομος και θα μετακινηθούν και θα εγκατασταθούν οι υπηρεσίες σε νέες θέσεις. Όλα αυτά απαιτούν μια σειρά διαδοχικών εργασιών και είναι δύσκολο να συντομευθούν σε μικρό χρονικό διάστημα. Για σκοπούς διευκόλυνσης της τροχαίας κίνησης ο δρόμος θα κατασκευαστεί σε διάφορες φάσεις. Όταν συμπληρώνεται μια φάση θα δίνεται στην κυκλοφορία για σκοπούς διευκόλυνσης της τροχαίας κίνησης και των πολιτών, κατέληξε ο κ. Μιχαηλίδης.