Μιας κοινότητας που πρωτοστάτησε στον μεγάλο ξεσηκωμό του λαού μας, αφού εδώ ήδη από το 1952 γράφτηκαν τα πρώτα επαναστατικά συνθήματα, εδώ το 1954 συντελέστηκε η πρώτη πράξη δολιοφθοράς με την καταστροφή του ηλεκτρικού δικτύου και την παρεμπόδιση του φεστιβάλ Πλατρών, εδώ συνετέθη ο ύμνος της ΕΟΚΑ κι εδώ φιλοξενήθηκε από το Νοέμβριο του 1954 έως το καλοκαίρι του 1955 ο αρχηγός Διγενής, ο οποίος και εμπνεύστηκε κατά τη διαμονή του το όνομα της οργάνωσης.

Η απόδοση τιμής σε αυτούς που αγωνίστηκαν για την ελευθερία της Κύπρου και θεμελίωσαν με το θάνατό τους την Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί ανεξόφλητο και επιτακτικό μας χρέος. Πενήντα-οκτώ χρόνια από τη θυσία των ηρώων μας, υποκλινόμαστε μπροστά στο ηθικό τους μεγαλείο και στην αμάραντη δόξα τους και διαφυλάσσουμε στη μνήμη μας την αγνή κι αγέρωχη μορφή τους. Ανάμεσα στα τόσα παλικάρια μας, ο Αλέκος Κωνσταντίνου, βλαστάρι της Κακοπετριάς και θρέμμα της πόλης του Ευαγόρα, και ο Παναγιώτης Τουμάζος, γέννημα και θρέμμα της Αμμοχώστου, στο άνθος της νιότης τους και χωρίς δισταγμό δήλωσαν παρόντες στο κάλεσμα της πατρίδας, προσφέροντας τη ζωή τους για την ελευθερία της.

Ο Αλέκος Κωνσταντίνου, μοναχοπαίδι και προστάτης της οικογένειάς του, διακρίθηκε για την τόλμη και το θάρρος του μέσα από την ένταξή του σε ομάδα του εκτελεστικού της ΕΟΚΑ στην πόλη της Αμμοχώστου, απ΄ όπου καταδιωκόμενος κατέφυγε στα ανταρτικά σώματα. Φορώντας την τιμημένη στολή του έχασε τη ζωή του μαζί με άλλους τρείς συναγωνιστές του στις 20 Ιουνίου 1958, σε ένα από τα πιο πολύνεκρα ατυχήματα της ΕΟΚΑ.

Ο Παναγιώτης Τουμάζος εντάχθηκε στον αγώνα της ΕΟΚΑ σε ηλικία μόλις 16 ετών, αναλαμβάνοντας διάφορες αποστολές, μέχρι την ένταξή του στην ανταρτική ομάδα της περιοχής Σολέας με το ψευδώνυμο «Ονήσιλος». Τίμησε την πατρίδα του με τον ηρωικό θάνατό του στις 22 Οκτωβρίου 1958, σε ενέδρα σε αγγλική περίπολο έξω από την Κακοπετριά. Το μεγαλείο της θυσίας του και η προσήλωσή του στο όραμα της ελευθερίας καταγράφονται μέσα από αυθεντικές μαρτυρίες, καθώς το βράδυ του θανάτου του έκοψε ένα κλαδί αγριελιάς, το φύλαξε στην τσέπη του και είπε στους συναγωνιστές του: «Αν πέσω, να την βρούνε οι Άγγλοι και να μάθουν ότι πολεμούμε για την ειρήνη».

Τιμώντας σήμερα τη θυσία των ηρώων μας, Αλέκου Κωνσταντίνου και Παναγιώτη Τουμάζου, υποκλινόμαστε ευλαβικά μπροστά στο μεγαλείο της θυσίας και της φιλοπατρίας τους. Αποτελούν και οι δύο πρότυπα αρετής και αγωνιστικού φρονήματος, αφού στόλισαν με το θάνατό τους τις ενδοξότερες σελίδες της ιστορίας μας. Τιμούμε σήμερα και μνημονεύουμε και τους υπόλοιπους αγωνιστές της ΕΟΚΑ, τα περήφανα βλαστάρια της κοινότητας Κακοπετριάς. Που προσέτρεξαν χωρίς δισταγμό στο εγερτήριο σάλπισμα της ΕΟΚΑ και διακρίθηκαν με πράξεις ηρωισμού, αυταπάρνησης και αυτοθυσίας.

Στους ήρωες μας αυτούς αποτίνουμε σήμερα τον οφειλόμενο φόρο τιμής γιατί φύλαξαν τις Θερμοπύλες της κυπριακής ιστορίας, «ποτέ από το χρέος μη κινούντες». Τα παλικάρια μας με ακμαίο το φρόνημα ανέβηκαν τα σκαλιά της αθανασίας, πορεύτηκαν στο δρόμο της υπέρτατης θυσίας και διάβηκαν με περηφάνια την πόρτα της αιωνιότητας. Το έπος του 55 – 59 θα παραμένει πάντα ένας υπέροχος ύμνος στην ελευθερία που γράφτηκε με το πύρωμα της καρδιάς του λαού μας.

Σήμερα, που η ιστορική μνήμη και η συναίσθηση του εθνικού μας καθήκοντος αναβαπτίζονται, οφείλουμε όλοι μας να επαναπροσδιορίσουμε τις ευθύνες μας απέναντι στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της πατρίδας μας. Τούτες οι ώρες είναι ώρες νηφάλιας ενδοσκόπησης και αναδρομής στην ιστορία μας, από την οποία διαρκώς αντλούμε παραδείγματα ήθους, απαντοχής και αγώνα. Οφείλουμε και δημιουργικά να διδασκόμαστε από λάθη και παραλείψεις που μας οδήγησαν, δυστυχώς, στο σημερινό τραγικό μας κατάντημα. Γιατί, όπως επαναληπτικά επισημαίνω, χρεοκοπήσαμε οικονομικά γιατί προηγουμένως χρεοκοπήσαμε ηθικά και πνευματικά. Ξεστρατίσαμε, θαρρώ, από τον αρχέγονο δρόμο του ήθους, του μέτρου και τη αρετής. Και βαλθήκαμε να διευρύνουμε τον ατομικό μας πλούτο έρποντας και λείχοντας, δέσμιοι στην ξέφρενη και αδιέξοδη κούρσα του υλικού φρονήματος. Λησμονώντας τις μεγάλες εκείνες αξίες που μας κράτησαν ανόθευτους και ζωντανούς μέσα στις πολυτάραχες περιδινήσεις της ιστορίας.

Σε αυτό το δύσκολο για την Κύπρο και το λαό μας χρονικό και ιστορικό σταυροδρόμι, η προσήλωση στις αξίες μας, ο αλληλοσεβασμός, η ομοψυχία, η ενότητα και η αταλάντευτη αποφασιστικότητα, αδιακρίτως πολιτικών ή ιδεολογικών διαφορών, αποτελούν θεμελιώδεις προϋποθέσεις για την εθνική μας προοπτική. Χρέος μας είναι να φανούμε αντάξιοι συνεχιστές του αγώνα των προγόνων μας και να παραδώσουμε στα παιδιά μας το ίδιο απόθεμα εθνικής αξιοπρέπειας που εμείς κληρονομήσαμε.

Είναι γι’ αυτό, κυρίες και κύριοι, που θα τονίσω με ένταση και πάθος ότι η ανάμνηση των ηρώων μας και της θυσίας τους πρέπει να αποτελούν μια αδιάκοπη παρουσία μέσα σε κάθε ατομική συνείδηση. Να καταστούν αναπόσπαστο και μόνιμο στοιχείο της πράξης και του ήθους μας.

Η τραγωδία της Κύπρου μάς υποχρεώνει να κρατούμε διαρκώς ζωντανή τη μνήμη του φρικτού αυτού εγκλήματος και να υπενθυμίζουμε στον πολιτισμένο κόσμο την ανεξίτηλη ευθύνη της Τουρκίας. Τριάντα εννέα χρόνια μετά την εισβολή, η χώρα αυτή εξακολουθεί να προκαλεί τη διεθνή νομιμότητα, να απειλεί και να παραβιάζει με τρόπο βάναυσο όλες τις αρχές του διεθνούς δικαίου και της ηθικής.

Ενωμένοι στις κορυφαίες επιλογές μας, απαλλαγμένοι από αισθήματα μικροψυχίας και φανατισμού, έχουμε όλοι μας χρέος να συμβάλουμε στην προσπάθεια για την ελευθερία της πατρίδας μας. Οφείλουμε να υπερβούμε τα διχαστικά σύνδρομα και τις τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος. Να ψηλαφίσουμε με κριτική διάθεση τα λάθη και τα ελαττώματα μας. Να βαθύνουμε την αυτοσυνειδησία μας και με περίσσευμα γενναιότητας να αναλάβουμε τις ατομικές και συλλογικές μας ευθύνες. Και δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι η τραγωδία του 1974 δεν ήταν το αποτέλεσμα της ενότητας, αλλά η αναπόφευκτη συνέπεια της διχόνοιας.

Την ώρα της ιστορικής ευθύνης δεν μπορούν να υπάρχουν ούτε τιμητές αλλά ούτε και θεατές. Την ώρα της ευθύνης – και είναι ώρα βαριάς ευθύνης – υπάρχει θέση μόνο για το «εμείς», όπως θα έλεγε και ο στρατηγός Μακρυγιάννης. Τότε και μόνο τότε, όπως γράφει κι ο Κωστής Παλαμάς:

«Και μη έχοντας πιο κάτω άλλο σκαλί

να κατρακυλήσεις πιο βαθιά

στου Κακού την σκάλα,

για τ’ ανέβασμα ξανά που σε καλεί

θα αισθανθείς να σου φυτρώνουν, ω χαρά!

τα φτερά,

τα φτερά τα πρωτινά σου τα μεγάλα»!

Η μνήμη των ηρώων μας ας παραμείνει ακοίμητη και αιώνια και ας καταστεί μόνιμος οδηγός και ασφαλής συνοδοιπόρος στην πορεία της εθνικής μας αφύπνισης και αναγέννησης.