Όσα χρόνια κι αν περάσουν οι μνήμες επιστρέφουν στις μαύρες εκείνες μέρες του 1974, που σκόρπισαν στον τόπο μας την καταστροφή με τις χιλιάδες πρόσφυγες, νεκρούς και αγνοούμενους της κυπριακής τραγωδίας. Δημιούργησαν πληγές που παραμένουν ανοικτές και χαίνουσες, όπως και αυτή των αγνοουμένων μας. Οικογένειες που καρτερικά περιμένουν 37 ολόκληρα χρόνια να μάθουν τι έγιναν τα αγαπημένα τους πρόσωπα που εξαφανίστηκαν και δεν άφησαν σημάδια πίσω τους. Τραγικοί γονιοί που εξαφανίστηκαν τα βλαστάρια τους, παιδιά που έχασαν για πάντα τη στοργή και τη στήριξη των γονιών τους, άτομα που έχασαν αδέλφια και άλλους συγγενείς ζουν όλα αυτά τα χρόνια σε μια κατάσταση αναμονής που πληγώνει και δεν αφήνει τις πληγές να επουλωθούν.

Ο λαός μας ολόκληρος συνεχίζει, 37 χρόνια μετά, να μετρά με ανείπωτο πόνο τα τραγικά σημάδια που άφησε πίσω του το στυγερό διπλό έγκλημα του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής. Ως Πολιτεία και ως κοινωνία έχουμε όλοι ταχθεί, και θα επιμένουμε πεισματικά, στην πλήρη εξακρίβωση της τύχης του κάθε αγνοούμενού μας, γιατί το θέμα των αγνοουμένων αποτελεί ένα καθαρά ανθρωπιστικό θέμα που θα πρέπει να επιλυθεί ανεξάρτητα από τις όποιες εξελίξεις στο πολιτικό πρόβλημα. Αυτή είναι και η θέση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Τέταρτη Διακρατική Προσφυγή που καταδίκασε την Τουρκία και ανέδειξε το δικαίωμα των συγγενών των αγνοουμένων μας να γνωρίζουν τι έγιναν τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Αυτό αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα που κατοχυρώνεται σε διεθνείς και ευρωπαϊκές συμβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Τουρκία παραμένει υπεύθυνη για την εξακρίβωση της τύχης τους και θα πρέπει να ανοίξει όλα τα στρατιωτικά της αρχεία και να τα θέσει ενώπιον του Δικαστηρίου και της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων για την εξακρίβωση της τύχης ενός έκαστου στον μακρύ κατάλογο των αγνοουμένων μας.

Η εξαιρετική δουλειά που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια από τη Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων, ιδιαίτερα στον τομέα της εκταφής λειψάνων αγνοουμένων και της ταυτοποίησής τους μετά από ανθρωπολογικές εξετάσεις και εξετάσεις DNA, αποτελεί μια τεράστια ανακούφιση για τους συγγενείς των αγνοουμένων αλλά δεν λύνει το πρόβλημα. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να διευκρινισθούν πλήρως και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες χάθηκαν τα ίχνη των αγνοουμένων. Θα πρέπει να διαλευκανθεί πλήρως με στοιχεία και μαρτυρίες ο τρόπος εξαφάνισης αλλά και δολοφονίας, στις περιπτώσεις που από την εκταφή των λειψάνων είναι έκδηλη η στυγερή δολοφονία. Τότε μόνο οι συγγενείς των αγνοουμένων μας θα μπορέσουν να ανακουφιστούν και η επούλωση των πληγών τους θα μπορέσει να αρχίσει. Η Τουρκία έχει υποχρέωση να συνεργαστεί και θα πρέπει επιτέλους να ασκηθεί η αναγκαία πίεση προς αυτή την κατεύθυνση.

Σήμερα κηδεύουμε με τις οφειλόμενες τιμές τα λείψανα ενός ακόμη άμαχου της τραγωδίας του 1974, που έκτοτε συγκαταλεγόταν μεταξύ των αγνοουμένων μας. Σήμερα ζούμε ξανά ολοζώντανη την τραγωδία του 1974 μέσα από την τραγική ιστορία της Μαρίας Χριστοδούλου από το χωριό Σύσκληπος της επαρχίας Κερύνειας. Ένα κατεχόμενο χωριό μας με ένα μεγάλο αριθμό συμπατριωτών μας από τον Σύσκληπο να συγκαταλέγεται στον κατάλογο των αγνοουμένων που εξαφανίστηκαν τον τραγικό εκείνο Ιούλη του 1974. Όλοι ανεξαιρέτως οι αγνοούμενοι του Σύσκληπου είναι άμαχοι που παρέμειναν στο χωριό τους μετά την τουρκική εισβολή και κατοχή. Υπάρχουν μαρτυρίες Τουρκοκυπρίων που δημοσιεύθηκαν σε τουρκοκυπριακές εφημερίδες το 2009, για μαζικές δολοφονίες αμάχων, ηλικιωμένων κυρίως ανδρών και γυναικών και μικρών παιδιών στον Σύσκληπο και ταφής τους σε ομαδικούς τάφους.

Η Μαρία Χριστοδούλου γεννήθηκε στο χωριό Σύσκληπος στις 30 Ιουλίου 1922. Γονείς της ήταν ο Χριστόδουλος και η Αγάθη επίσης από τον Σύσκληπο. Ήταν έγγαμη και σύζυγος της ήταν ο Ανδρέας Χριστοδούλου. Μαζί γέννησαν και μεγάλωσαν τέσσερα παιδιά την Νίκη, την Ελένη, τον Χριστόδουλο και την Ειρήνη. Διέμεναν στον Σύσκληπο και ζούσαν σαν μια ευτυχισμένη οικογένεια μέχρι τις τραγικές εκείνες μέρες της τουρκικής εισβολής. Το χωριό τους καταλήφθηκε από τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής στις 27 Ιουλίου 1974. Η πλειοψηφία των κατοίκων του χωριού κατόρθωσε να το εγκαταλείψει πριν την είσοδο των τουρκικών στρατευμάτων, ενώ περίπου 40 άλλοι εγκλωβίστηκαν, κυρίως άτομα ηλικιωμένα και άρρωστα που δεν μπορούσαν να μετακινηθούν.

Λίγο πριν καταλάβουν το χωριό τα τουρκικά στρατεύματα, ο σύζυγος της Μαρίας, Ανδρέας, μαζί με μία από τις κόρες της που μέχρι τότε είχαν παραμείνει μαζί της, εγκατέλειψαν και αυτοί το χωριό. Τα άλλα τρία παιδιά είχαν κατορθώσει να φύγουν προηγουμένως με άλλους συγγενείς. Δεν ήταν δυνατό να πάρουν μαζί τους και την Μαρία ένεκα του γεγονότος ότι ήταν τυφλή και δεν μπορούσε να τους ακολουθήσει, αφού διέφυγαν πεζοί. Η Μαρία έμεινε πίσω μαζί με τους άλλους εγκλωβισμένους συγχωριανούς της ενώ γίνονταν διαβήματα μέσω των Ηνωμένων Εθνών για την ασφαλή παραμονή και διαβίωση όλων των εγκλωβισμένων κατοίκων και μεταφορά όσων επιθυμούσαν στις ελεύθερες περιοχές. Μόλις τα τουρκικά στρατεύματα κατέλαβαν το χωριό, συνέλαβαν όλους τους εγκλωβισμένους κατοίκους και τους οδήγησαν σε τοποθεσία λίγο έξω από το χωριό όπου τους κράτησαν τέσσερις ως πέντε ώρες. Στη συνέχεια τους επετράπη να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Όμως, για λόγους ασφάλειας, οι εγκλωβισμένοι κάτοικοι του Σύσκληπου διέμεναν κατά ομάδες των πέντε ως έξι ατόμων σε διάφορα σπίτια του χωριού.

Στις 2 Αυγούστου 1974 το βράδυ, δύο γυναίκες κάτοικοι του Σύσκληπου αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το χωριό γιατί η συμπεριφορά των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων άρχισε να δείχνει το φρικτό πρόσωπο της και ανησυχούσαν για τη ζωή τους. Τελικά οι δύο αυτές γυναίκες κατόρθωσαν να φθάσουν στις ελεύθερες περιοχές. Σύμφωνα με μαρτυρίες τους η Μαρία Χριστοδούλου βρισκόταν εν ζωή εντός της κατοικίας της όταν αυτές έφυγαν από το χωριό. Ήταν και η τελευταία μαρτυρία που υπάρχει για την Μαρία, η οποία έκτοτε δεν είχε δώσει σημάδια ζωής και η τύχη της αγνοείτο.

Όμως η εκταφή των λειψάνων της, που πραγματοποιήθηκε από ατομικό τάφο και εντοπίστηκε σε χωράφι στο χωριό Σύσκληπος το Νοέμβριο του 2007, στο πλαίσιο του προγράμματος εκταφών και αναγνώρισης λειψάνων της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων Κύπρου, κατέδειξε ακόμα μια φορά την αποτρόπαια τουρκική θηριωδία σε όλη της την έκταση, με την ψυχρή δολοφονία αμάχων και ανυπεράσπιστων πολιτών. Τα λείψανα ταυτοποιήθηκαν και διακριβώθηκε ότι ανήκουν στην Μαρία Χριστοδούλου μετά από ανθρωπολογικές εξετάσεις και εξετάσεις DNA που πραγματοποιήθηκαν και ενημερώθηκε η οικογένειά της.

Η κηδεία των λειψάνων της Μαρίας Χριστοδούλου σήμερα θέτει τέλος στο μαρτύριο και τον ανείπωτο πόνο της προσμονής και της αβεβαιότητας που για 37 ολόκληρα χρόνια βίωναν η οικογένεια, οι συγγενείς και οι φίλοι της Μαρίας. Όμως παραμένει το μεγάλο και βασανιστικό ερωτηματικό, αναπάντητο. Κάτω από ποιες συνθήκες και από ποιους θανατώθηκε και γιατί; Ένα ερωτηματικό που πρέπει να απαντηθεί από την κατοχική δύναμη και ιδιαίτερα από τον τουρκικό κατοχικό στρατό.

Σήμερα, ανανεώνουμε τη δέσμευσή μας προς τους συγγενείς όλων των αγνοουμένων της Κύπρου ότι θα συνεχίσουμε τον αγώνα και τη διεκδίκησή μας μέχρι την πλήρη διερεύνηση και διακρίβωση της τύχης του κάθε ενός από τους αγνοουμένους μας. Θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε το έργο της Διερευνητικής Επιτροπής, ώστε να επιταχυνθεί η όλη διαδικασία και να τερματιστεί το πολύχρονο δράμα και το μαρτύριο που βιώνουν, με την πλήρη διαλεύκανση των συνθηκών κάτω από τις οποίες εξαφανίστηκαν, με την πλήρη διαλεύκανση των εγκλημάτων πολέμου που έχει διαπράξει η Τουρκία το 1974 στην Κύπρο. Αυτό αποτελεί χρέος όλων μας και δέσμευση τιμής προς τους συμπατριώτες μας που εξαφανίστηκαν και τις οικογένειές τους.

Η τουρκική εισβολή έφερε στη χώρα και το λαό μας τον πόνο, την προσφυγιά, τους αγνοούμενους, τους εγκλωβισμένους. Η εισβολή έφερε την κατοχή μεγάλου τμήματος του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία. Αυτές τις πληγές αγωνιζόμαστε να επουλώσουμε και να επιτύχουμε τη λύτρωση και τη δικαίωση μέσα από τον τερματισμό της κατοχής και την επανένωση της πατρίδας μας.

Είμαστε προσηλωμένοι στο στόχο της λύσης που θα τερματίζει την κατοχή και τον εποικισμό, θα απαλλάσσει την Κύπρο από ξένες εξαρτήσεις και θα διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες όλων των Κυπρίων. Δεσμευθήκαμε ότι θα δώσουμε τον αγώνα αυτό με όλες μας τις δυνάμεις.

Παραμένουμε πιστοί στις αρχές και τη βάση λύσης του Κυπριακού. Επιδιώκουμε λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας που προϋποθέτει ένα κράτος με μία κυριαρχία, μία διεθνή προσωπικότητα και μία ιθαγένεια και με πολιτική ισότητα των δύο κοινοτήτων, όπως αυτή περιγράφεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Λύση λειτουργική και βιώσιμη στη βάση των αρχών του διεθνούς δικαίου, των σχετικών ψηφισμάτων του ΟΗΕ, των Συμφωνιών Υψηλού Επιπέδου του 1977 και 1979 και των αρχών επί των οποίων εδράζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αυτός είναι ο στόχος μας και για την υλοποίησή του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστόφιας αγωνίζεται επίμονα και με συνέπεια τα τελευταία τρία χρόνια, παρόλες τις δυσκολίες και εμπόδια που συνεχώς αντιμετωπίζουμε στις διακοινοτικές συνομιλίες, λόγω της αδιάλλακτης και επεκτατικής πολιτικής της κατοχικής Τουρκίας, η οποία κρατά το κλειδί για τη λύση του Κυπριακού.

Αυτή είναι η δέσμευσή μας έναντι των ηρώων και των μαρτύρων μας, έναντι των αγνοουμένων μας. Αυτή είναι η δέσμευση μας έναντι της νέας γενιάς, αλλά και έναντι των επόμενων γενεών.

Μαρία Χριστοδούλου, ας είναι αιωνία η μνήμη σου. Ο σεβασμός και η βαθιά εκτίμηση και αγάπη όλων μας θα σε συνοδεύουν για πάντα.